ABD, İngiltere ve Avustralya’nın nükleer denizaltı iş birliğini yasallaştırmak için bulundukları saklı teşebbüsler, bir kere daha başarısızlığa uğradı. Milletlerarası Atom Gücü Ajansı’nın (UAEA) evvelki gün düzenlenen idare şurası toplantısında, üç ülkenin nükleer denizaltı iş birliğine dair problemlerin resmî mevzu olarak ele alınması kararı verildi. Teşebbüsün dördüncü defa reddedilmesi manasına gelen karar, üç ülke ortasındaki nükleer denizaltı iş birliğinin yalnızca kelam konusu ülkelerce özel olarak tartışılamayacağı, ajansın tüm üyeleri tarafından ortaklaşa yönetilmesi gerektiğini gösteriyor.
ABD ve İngiltere’nin teşebbüslerinin değiştiremeyeceği bir gerçek var: Üç ülke ortasındaki nükleer denizaltı iş birliği, silah derecesinde zenginleştirilmiş uranyum ve ilgili teknoloji ve aygıtların transferini içeriyor. Bu, önemli bir nükleer silahlanma riskini de barındırdığı üzere, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’nın gaye ve maksatlarına de terslik teşkil ediyor. UAEA’nın sorumluluk kapsamını aşan sıkıntının, örgütün bütün üye ülkeleri tarafından ortaklaşa tartışılması ve kararlaştırılması gerekiyor.
ABD, İngiltere ve Avustralya’nın nükleer denizaltı iş birliğine dair bâtın teşebbüsleri dört kere UAEA toplantılarında hüsrana uğradı. Bu durum, bir yandan Kore Yarımadası’ndaki nükleer meseleden ve İran nükleer sıkıntısından tasa duyduklarını, lakin öbür yandan Avustralya’yla nükleer denizaltı iş birliği için çabalayan ABD ve İngiltere’nin ikili standardını ve riyakârlığını herkese gösterdi.
Ancak üç ülke, şu ana kadar milletlerarası toplumun tasalarına rastgele bir cevap vermezken, nükleer denizaltı iş birliğiyle ilgili detayları saklamaya devam ediyor, UAEA’ya kontrol ve idare uygulamaları konusunda zorluk çıkarıyor. Kelam konusu Anglo-Sakson kliğinin Asya-Pasifik bölgesinde NATO kopyası bir oluşumla bölgesel çatışmalar başlatmayı hedeflediğini görmek sıkıntı değil.
Nükleer denizaltı iş birliği, ABD, İngiltere ve Avustralya ortasındaki özel bir konu değil, bu hususta yalnızca üç ülke tarafından karar alınamaz. Üç ülke, kapalı kapaklı teşebbüslerine son vererek, nükleer silahların yayılmasını tedbire konusundaki yükümlülüklerini yerine getirmeli.
Kaynak: Çin Milletlerarası Radyosu-Wang Juemian, CRI Haber Merkezi
Hibya Haber Ajansı
Bu makale birinci olarak Hibya Haber Ajansı üzerinde yayımlanmıştır
