Türkiye’nin stratejik sektörlerinden biri olan makine imalat sanayisinin ihracatı, 2025 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,1 oranında bir düşüş göstererek 6,6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) tarafından açıklanan verilere göre, bu gerileme miktar bazında yüzde 7,7 olarak kaydedildi. İlk çeyrekte en fazla ihracat yapılan ülkeler Almanya (753 milyon dolar) ve ABD (400 milyon dolar) olurken, ilk 10’daki diğer ülkelerden İtalya, Birleşik Krallık, İspanya ve Romanya’ya yapılan ihracattaki artış oranları yüzde 9,2 ile yüzde 31,2 arasında değişti. Alt sektörler bazında incelendiğinde, tekstil ve konfeksiyon makineleri ihracatında 29 milyon dolarlık bir artış yaşanırken, inşaat ve madencilik makineleri ihracatında 120 milyon dolar, yıkama ve kurutma makineleri ihracatında ise 47 milyon dolarlık azalışlar görüldü. Toplamda 7 alt dalda ihracat artışı yaşanırken, bu dönemde en yüksek artış içten yanmalı motor ve aksamları kaleminde kaydedildi. Sadece Mart ayı özelinde bakıldığında ise makine ihracatının 2,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleştiği belirlendi.

Küresel Ticaret Savaşlarının Gölgesinde Yerli Üretimin Stratejik Önemi Vurgulanıyor

• ABD’nin Ticaret Politikaları ve Küresel Etkileri:
  • Makine İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu, açıklanan ihracat verilerini değerlendirirken, ABD Başkanı Donald Trump tarafından başlatılan ve küresel ticaret dengelerini sarsan gümrük tarifelerine dikkat çekti. Karavelioğlu, ABD’yi küresel ticaret kurallarını alt üst eden tarife savaşlarına iten temel motivasyonun, teknoloji geliştiren sektörlerdeki üretim dengelerinin bozulması olduğunu kesin bir dille ifade etti. Dünyanın en büyük makine ithalatçısı olan ABD’nin yerli üretimini koruma çabalarının şaşırtıcı olmadığını belirten Karavelioğlu, ABD’nin yıllık 530 milyar dolarlık makine ithalatına karşılık 280 milyar dolar açık verdiğini, bu dış ticaret açığında AB’nin 150 milyar dolar, Çin’in ise 340 milyar dolar fazla verdiğini kaydetti. Dünya genelindeki toplam makine imalatının yüzde 35’inin Çin’de, yüzde 53’ünün ise Uzak Doğu’da gerçekleştiği düşünüldüğünde, bu dağılımın ülkelerin rekabetçiliği ve teknoloji geliştirme kapasitesi üzerindeki etkisinin ABD’yi sert tedbirler almaya ittiği vurgulandı.
• Çin’in Rolü ve Türkiye İçin Fırsatlar:
  • Karavelioğlu, küresel ticaret arenasında yaşanan bu karmaşık ve sürdürülemez durum karşısında, Çin’in elindeki muazzam üretim kapasitesini nasıl değerlendireceğinin tüm dünya tarafından yakından takip edildiğini belirtti. Eğer bu kaotik ortam, Türkiye ile ABD arasındaki görece avantajlı kalıcı bir ticari düzene evrilir ve bu durum ülkenin yatırım çekme potansiyelini artırırsa, bunun en önemli ön koşulunun Türkiye’nin yatırım ve faaliyet ortamının dış tehditlerdenolabildiğince korunması olduğu kesin bir dille ifade edildi.
• AB ile İlişkiler ve Stratejik Hamleler:
  • Avrupa ekonomilerinin Çin’e kıyasla ABD pazarına daha az bağımlı olmasının ve Çin kadar sert ticaret tedbirleriyle karşılaşmayacakları yönündeki genel kanının ana pazarda bir iyimserlik yarattığını belirten Karavelioğlu, Türkiye’nin güvenilir bir ortak olarak “adil ve karşılıklı ticaret” yerine “adil ve serbest ticareti” her fırsatta dile getiren AB’nin tüm stratejik hamlelerinin yakından takip edilmesi gerektiğini vurguladı.
• Yerli Üretimin Desteklenmesi Gerekliliği:
  • Makine ithalatında son 12 aylık dönemde yüzde 5’lik bir gerileme yaşandığı bilgisini veren Karavelioğlu, yatırım teşvik belgesiyle ithal edilen makinelere uygulanan vergi istisnasının devam etmesinin, teknoloji geliştiren bu alandaki yatırım iştahını sınırlamakla kalmayıp, ara girdileri benzer vergilere tabi olan yerli ve yabancı kaliteli makine üreticilerini de haksız rekabete soktuğunu dile getirdi. Karavelioğlu, üzerinde çalışılan yeni yatırım teşvik sisteminde yerli makineleri önceleyen tedbirlerin geliştirilmesinin küresel konjonktürün bir zorunluluğu olduğunu kesin bir şekilde ifade etti.

Türkiye’nin makine ihracatında ilk çeyrekte yaşanan hafif gerileme, küresel ticaret arenasında yaşanan belirsizliklerin ve korumacılık eğilimlerinin bir yansıması olarak değerlendirilebilir. Makine İhracatçıları Birliği’nin vurguladığı gibi, ABD ve Çin arasındaki ticaret savaşlarının potansiyel etkileri yakından takip edilmeli ve Türkiye’nin yatırım ve faaliyet ortamı dış tehditlerden korunmalıdır. Aynı zamanda, yerli makine üretiminin desteklenmesi ve haksız rekabetin önlenmesi, sektörün sürdürülebilir büyümesi ve küresel rekabet gücünün artırılması açısından hayati önem taşımaktadır. Türkiye’nin AB ile olan ekonomik ilişkileri ve bu pazardaki stratejik hamleleri de makine ihracatının geleceği açısından belirleyici olacaktır.

Türkiye’nin Avrupa Birliği (AB) ile ticaret hacmi son 5 yılda yüzde 59 arttı. Türkiye, 2023’te olduğu gibi 2024 itibarıyla da Birliğin en büyük 5’inci ortağı olmayı sürdürdü. Bu durum, Türkiye’nin AB ile ticaret ilişkilerinin giderek güçlendiğini ve istikrarlı bir şekilde büyüdüğünü gösteriyor.

Ticaret Hacmi ve Sıralama

• AB’nin En Büyük Ticaret Ortakları:
  • AB’nin en büyük ticaret ortağı konumunda ABD yer alıyor.
  • Çin, AB ile dış ticaret hacminde ikinci sırada bulunuyor.
  • Bu ülkeleri Birleşik Krallık ve İsviçre izliyor.
  • Türkiye, AB ile ticaret hacmiyle 5’inci sırada yer alıyor.
• Türkiye-AB Ticaret Hacmi:
  • Türkiye’nin AB ile ticaret hacmi 2024’te 210 milyar 783 milyon euroya ulaştı.
  • 2020-2024 döneminde Türkiye ile AB arasındaki dış ticaret hacmi yüzde 59 artış gösterdi.
• AB’nin Türkiye İçin Önemi:
  • AB, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı konumunda bulunuyor.

Ticaretin Gelişimi ve Etkenler

• Ticaret Politikalarındaki Değişimler:
  • ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarifesi söylemleri, AB’nin ticari güvenliği konusunda Türkiye’yi öne çıkardı.
  • Jeopolitik gerilimlerin yanı sıra ticaret politikalarında yükselen korumacılık eğilimleri de Türkiye’nin AB ile ticaret ilişkilerini güçlendirdi.
• COVID-19 Salgınının Etkileri:
  • COVID-19 salgınıyla 2020’de AB’nin dış ticaret hacmi geriledi.
  • Ancak, salgının etkisinin azalmasıyla 2022’de AB’nin dış ticaret hacmi rekor seviyelere ulaştı.
• Ticari Diplomasi Faaliyetleri:
  • Türkiye, AB üyesi ülkelerle Ekonomik ve Ticaret Ortak Komitesi (JETCO) ve çeşitli karşılıklı ziyaretlerle ilişkilerini geliştirdi.
  • AB ile Gümrük Birliği’ni güncelleme müzakereleri de hız kazandı.

Türkiye’nin AB ile ticaret ilişkileri, karşılıklı fayda ve iş birliği temelinde gelişmeye devam ediyor. Türkiye’nin AB’nin en büyük 5. ticaret ortağı konumunu koruması, Türkiye ekonomisinin dış ticaretteki başarısını ve AB ile olan güçlü bağlarını gösteriyor.

Gümrük Birliği’nin Genişletilmesi Hedefleniyor

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, AB ile ilişkilerde en büyük hedefin Gümrük Birliği’nin her iki tarafın da yararına olacak şekilde genişletilmesi ve güncellenmesi olduğunu söyledi. Bolat, Gümrük Birliği’nde güncelleme ve sorunların giderilmesi için çalışmalar yapıldığını ve çeşitli konularda karşılıklı anlayışa sahip olunduğunu belirtti.

İlk Toplantı 8 Temmuz’da

Bakan Bolat, Dombrovskis’in Türkiye ile üst düzey ticari diyalog kurmayı önermesinden ve bu teklifi kabul ettiklerinden memnun olduğunu ifade etti. Dombrovskis’in kendilerini ve heyetlerini 8 Temmuz’da Brüksel’de üst düzey ticari diyaloğun ilk toplantısı için davet ettiğini aktaran Bolat, Türkiye ile AB arasında gündemdeki birçok konu üzerinde çalışacaklarını ve temasların yakın biçimde devam edeceğini söyledi.

Türkiye AB’nin 5. Büyük Ticaret Ortağı

Bolat, Türkiye’nin dış ticaretinin yüzde 40’ını AB ile yaptığını ve Türkiye’nin AB’nin 5. büyük ticaret ortağı konumunda olduğunu hatırlattı. Bolat, AB ve Türkiye’nin ticarette birbirine ihtiyaç duyduğuna işaret ederek, “Çeşitli konularda birlikte çalışarak ve işbirliği yaparak ekonomik ilişkilerimizi birçok yönden geliştireceğiz.” dedi.

Dombrovskis: Türkiye Kilit Bir Ortaktır

AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis de Türkiye ile 8 Temmuz’da ilk yüksek düzeyli ticari diyaloğu gerçekleştireceklerini açıklamaktan mutluluk duyduğunu söyledi. Dombrovskis, Türkiye’nin AB için kilit bir ortak olduğunu ve bu karşılıklı hacmin yıllar içinde sürekli arttığı ticareti de içerdiğini belirtti. Dombrovskis, TİM’in Brüksel ofisi açılmasını memnuniyetle karşıladığını da ifade etti.

Ticaret Hacmi Rekor Kırdı

Dombrovskis, AB ile Türkiye arasındaki ticaretin 2023 yılında 206 milyar avroyu aşan yeni bir rekora ulaştığını ve bunun Türkiye’yi bir önceki yıl yedinci sıradan geçen yıl AB’nin beşinci en büyük ticaret ortağı haline getirdiğini açıkladı.

Karşılıklı Fayda Hedefleniyor

Dombrovskis, Türkiye ile işbirliği ve karşılıklı fayda sağlayan ilişkiler geliştirmenin AB’nin stratejik çıkarına olduğunu vurguladı. Dombrovskis, bu toplantının güçlü ekonomik ve ticari ilişkiler kurmak amacıyla Türkiye ile yeniden bir araya gelme ve daha güçlü ilişkiler kurma yolunda umut verici bir adım olduğunu söyledi.

Çin’e Bağımlılıktan Kurtulma ve Yeni Fırsatlar:

Pandeminin neden olduğu tedarik zinciri kesintileri ve jeopolitik riskler, ülkeleri tek bir ülkeye olan bağımlılıklarının tehlikelerini fark etmeye itti. Bu durum, “Çin+1” stratejisinin temelini oluşturuyor. Bu strateji, üretimi ve yatırımları Çin dışındaki ülkelere de yayarak tedarik zincirlerini çeşitlendirmeyi ve jeopolitik riskleri azaltmayı amaçlıyor.

Türkiye’nin Avantajları:

Türkiye, “Çin+1” stratejisinde önemli bir rol oynayabilecek potansiyele sahip. Bu potansiyelin temelini oluşturan faktörler şunlardır:

• Jeopolitik Konum: Türkiye, Avrupa, Asya ve Afrika arasında kritik bir konumda yer almaktadır. Bu konum, Türkiye’yi üretim ve lojistik için ideal bir merkez haline getiriyor.
• Üretim Kapasitesi: Türkiye, son yıllarda sanayileşmede önemli bir yol kat etti ve birçok sektörde güçlü bir üretim kapasitesine sahip.
• AB ile Yakın İlişkiler: Türkiye, Avrupa Birliği ile Gümrük Birliği anlaşmasına sahiptir ve AB ile yoğun ticari ve siyasi ilişkilere sahiptir.

Türkiye’nin Karşılaştığı Zorluklar:

Türkiye’nin “Çin+1” stratejisinden tam olarak yararlanabilmesi için bazı zorlukları da aşması gerekiyor. Bu zorluklar şunlardır:

• Yatırım Ortamı: Türkiye’nin yatırım ortamını iyileştirmesi ve yabancı yatırımcıları daha fazla çekecek adımlar atması gerekiyor.
• Kalifiye İşgücü: Türkiye’de bazı sektörlerde kalifiye işgücü eksikliği sorunu yaşanmaktadır.
• Bürokrasi: Türkiye’deki bürokrasi karmaşık ve zaman alıcı olabilir. Bu durum, yatırımcılar için bir engel teşkil edebilir.

Türkiye, “Çin+1” stratejisinden önemli ölçüde yararlanabilecek potansiyele sahip. Doğru adımları atması halinde Türkiye, küresel tedarik zincirinde önemli bir rol oynayabilir ve ekonomisini önemli ölçüde büyütebilir.

Avrupa Birliği (AB), Ukrayna’ya desteğini sürdürülebilir hale getirmek için oluşturulan yeni fondan 4,5 milyar euroluk ilk ödemenin yapıldığını duyurdu. Bu önemli adım, Ukrayna’nın Rusya’nın işgaline karşı mücadelesinde hayati önem taşıyor.

Artan Yardım Miktarı:

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, 18 Mart’ta yapılan AB dışişleri bakanları toplantısında Avrupa Barış Fonu kapsamında Ukrayna Yardım Fonu’nun kabul edildiğini ve Ukrayna’ya yapılan askeri yardımlara 5 milyar euroluk bir miktarın eklendiğini anımsattı.

Yeni Fonun Önemi:

Borrell, yeni fondan 4,5 milyar euroluk ilk ödemenin bugün yapıldığını ve bu kaynağın AB ülkelerinin Ukrayna’ya yardımları sürdürülebilir ve öngörülebilir hale getireceğini vurguladı. Böylece AB ve üye ülkelerinin Ukrayna’ya askeri yardımlarının toplam miktarı 33 milyar euroya ulaşmış oldu.

Dondurulan Varlıkların Kullanımı:

Borrell, AB Konseyi’ne sunduğu teklife değinerek Rusya’nın AB’deki dondurulan varlıklarının işletilmesinden elde edilen gelirlerin yüzde 90’lık kısmının Ukrayna için ilave kaynak elde edilmesi amacıyla kullanılmasını önerdi. Bu sayede Avrupa Barış Fonu’na yıllık 3 milyar euroluk ek finansman sağlanabilecek.

Ukrayna’nın AB Üyeliği:

Borrell, yarın AB liderlerinin Brüksel’deki zirvede Ukrayna’nın AB üyeliğinin nasıl hızlandırılacağı konusunu görüşeceklerini ve Ukrayna’nın bu konuda kayda değer ilerleme gösterdiğini aktardı.

AB’nin Ukrayna’ya sağladığı 4,5 milyar euroluk ilk ödeme, Ukrayna’nın savaşta direncini sürdürmesi ve yeniden inşası için önemli bir katkı sağlayacak. Ukrayna’nın AB üyeliği konusundaki ilerleme de Ukrayna’nın Avrupa’ya entegrasyonunu güçlendirecek.