Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın açıkladığı verilere göre, Türkiye’nin cari açığı önemli ölçüde azaldı. Bu durum, ülke ekonomisinin istikrarlı bir büyüme yolunda olduğunu gösteriyor.

Cari Açık Nedir ve Neden Önemlidir?

Cari açık, bir ülkenin bir yılda ürettiği mal ve hizmetlerin değerinin, satın aldığı mal ve hizmetlerin değerinden fazla olması durumudur. Basitçe söylemek gerekirse, bir ülkenin harcadığının ürettiğinden fazla olması demektir. Yüksek cari açık, bir ülkenin dışa bağımlılığını artırır ve ekonomik istikrarı olumsuz etkileyebilir.

Türkiye’de Cari Açıktaki İyileşme

Son dönemde Türkiye’de uygulanan ekonomik politikalar sayesinde cari açıkta önemli bir düşüş yaşandı. Özellikle ihracattaki artış ve turizm gelirlerindeki yükseliş, cari açığın azalmasında önemli rol oynadı.

• İhracattaki Artış: Türkiye’nin mal ve hizmet ihracatı, 2024 yılında önemli ölçüde arttı. Bu durum, ülke ekonomisinin dış pazarlardaki rekabet gücünü gösteriyor.
• Turizm Gelirlerindeki Artış: Türkiye’ye gelen turist sayısındaki artış, turizm gelirlerinde önemli bir yükselişe neden oldu. Bu da cari açığın azalmasına katkı sağladı.
• Düşük Faiz Oranları: Uyguladığı düşük faiz oranları politikasıyla Türkiye, yatırımları teşvik etti ve ekonomik büyümeyi destekledi.

Cari Açığın Azalmasının Faydaları

Cari açığın azalması, Türkiye ekonomisi için birçok fayda sağlıyor:

• Ekonomik İstikrar: Düşük cari açık, ekonomik istikrarı güçlendiriyor ve dış şoklara karşı dayanıklılığı artırıyor.
• Para Birimi Güçleniyor: Cari açık azaldıkça, Türk Lirası’nın değeri artıyor. Bu durum, enflasyonu düşürmeye yardımcı oluyor.
• Yatırımcı Güveni Artıyor: Düşük cari açık, yabancı yatırımcıların Türkiye ekonomisine olan güvenini artırıyor.

Türkiye’nin cari açığındaki iyileşme, ülke ekonomisinin doğru yolda ilerlediğinin bir göstergesi. Ancak bu başarıyı sürdürmek için yapısal reformlara devam etmek ve üretime dayalı bir ekonomiye geçiş yapmak gerekiyor.

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ve Uluslararası Yatırımcılar Derneği (YASED) tarafından hazırlanan “Türkiye Yüzyılında Uluslararası Doğrudan Yatırımlar” kitabı, Türkiye’ye yapılan yabancı yatırımların ülke ekonomisine olan etkilerini detaylı bir şekilde ortaya koyuyor. Kitapta, Türkiye’nin son yıllarda uluslararası yatırımcılar için ne kadar cazip bir hale geldiği ve bu yatırımların ülkenin ekonomik büyümesine, istihdamına ve teknolojik gelişimine nasıl katkı sağladığı vurgulanıyor.

Cari Açığın Finansmanı ve İhracattaki Rolü

Kitaba göre, 2003 yılından bu yana Türkiye’ye yapılan uluslararası doğrudan yatırımlar, ülkenin cari açığının yaklaşık yüzde 40’ını finanse etti. Bu durum, yabancı yatırımların Türkiye ekonomisi için ne kadar önemli bir kaynak olduğunu gösteriyor. Ayrıca, uluslararası şirketler tarafından gerçekleştirilen ihracat, Türkiye’nin toplam ihracatının önemli bir bölümünü oluşturuyor. Bu da yabancı yatırımların ülkenin dış ticaret dengesine olumlu etkilerini bir kez daha ortaya koyuyor.

İstihdam ve Teknolojik Gelişim

Yabancı yatırımlar, Türkiye’de istihdamın artmasında da önemli bir rol oynuyor. Uluslararası şirketler, ülkemizde binlerce kişiye istihdam sağlıyor ve bu sayede ekonomik büyümeye katkı sunuyor. Ayrıca, yabancı yatırımcılar Türkiye’ye yeni teknolojiler ve bilgi birikimi getiriyor. Özellikle Ar-Ge ve tasarım merkezleri aracılığıyla Türkiye’nin teknolojik gelişimi destekleniyor.

Türkiye’nin Yatırım İklimi

Türkiye, son yıllarda yatırım yapmak isteyen şirketler için daha cazip bir hale geldi. Ülkenin genç ve dinamik nüfus yapısı, stratejik konumu, büyüyen iç pazarı ve yapılan yatırımlara yönelik teşvikler, yabancı yatırımcıları cezbeden önemli faktörler arasında yer alıyor.

Geleceğe Bakış

Türkiye, “Türkiye Yüzyılı” vizyonuyla birlikte uluslararası yatırımları daha da artırmayı hedefliyor. Bu kapsamda, ülkenin yatırım ortamının iyileştirilmesi, yeni sektörlere yatırımın teşvik edilmesi ve yabancı yatırımcılara daha fazla kolaylık sağlanması gibi çalışmalar yapılıyor.

Uluslararası doğrudan yatırımlar, Türkiye ekonomisi için son derece önemli bir kaynak. Bu yatırımlar, ülkenin büyümesini, istihdamını ve teknolojik gelişimini destekliyor. Türkiye’nin geleceği için yabancı yatırımların çekilmesi ve etkin bir şekilde kullanılması büyük önem taşıyor.

Cari Açık Nedir ve Neden Önemlidir?

Cari açık, bir ülkenin bir yıl içinde yurtdışına sattığı mal ve hizmetlerin değerinin, yurtdışından satın aldığı mal ve hizmetlerin değerinden az olması durumudur. Basitçe ifade etmek gerekirse, bir ülkenin harcamaları gelirini aştığında cari açık oluşur.

Cari açık, bir ülkenin ekonomik sağlığı için önemli bir göstergedir. Yüksek cari açık, bir ülkenin dışa bağımlılığını artırır, döviz kurunda dalgalanmalara neden olabilir ve ekonomik krizlere yol açabilir. Bu nedenle, cari açığın azaltılması, her ülkenin ekonomik politikalarının öncelikleri arasında yer alır.

Şimşek’in Açıklamaları ve Değerlendirmesi

Bakan Şimşek’in açıklamalarına göre, Türkiye’de cari açıkta yaşanan iyileşme, atılan doğru adımların bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Özellikle, hükümetin uyguladığı istikrar politikaları, ihracata yönelik teşvikler ve dış borç yönetimi gibi faktörler, cari açığın azalmasında önemli rol oynamıştır.

Ağustos ayında elde edilen 4,3 milyar dolarlık cari fazla, son 5 yılın en yüksek aylık cari fazlası olarak kayıtlara geçti. Bu durum, Türkiye ekonomisinin dış ticarette daha dengeli bir yapıya kavuştuğunu göstermektedir. Ayrıca, yılın ilk sekiz ayında portföy girişlerindeki artış ve dış borç çevirme oranlarındaki yükseliş, Türkiye’nin uluslararası yatırımcılar nezdinde güvenilirliğini artırdığını göstermektedir.

Bu Gelişmenin Türkiye Ekonomisi İçin Anlamı

Cari açığın azalması, Türkiye ekonomisi için birçok olumlu sonuç doğurabilir:

• Ekonomik İstikrar: Cari açığın azalması, ekonomik istikrarı güçlendirecek ve döviz kurundaki dalgalanmaları azaltacaktır.
• Yatırımcı Güveni: Düşük cari açık, yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan güvenini artırarak daha fazla yatırımın gelmesini sağlayacaktır.
• Büyüme: Sağlıklı bir dış ticaret dengesi, ekonomik büyümeyi destekleyecektir.
• Küresel Rekabetçilik: Türkiye, daha güçlü bir ekonomik yapıya sahip olarak küresel rekabette daha başarılı olacaktır.

Sürdürülebilirlik ve Gelecek

Elde edilen bu başarıyı sürdürmek için, hükümetin doğru politikalar uygulamaya devam etmesi gerekmektedir. Özellikle, ihracata yönelik desteklerin artırılması, üretimde verimliliğin yükseltilmesi ve enerji maliyetlerinin düşürülmesi gibi konulara odaklanılması önemlidir.

Türkiye’de cari açığın azalması, ekonomideki olumlu gelişmelerin bir göstergesidir. Ancak, bu başarıyı kalıcı hale getirmek için sürdürülebilir politikalar izlenmesi gerekmektedir.

Anahtar Noktalar:

• Makroekonomik istikrar sağlandı: Son bir yıldır uygulanan program sayesinde makroekonomik istikrar sağlanmış ve bu durum bankacılık sektörünü de olumlu etkileyecek.
• Cari açık kontrol altında: Cari açığın milli gelire oranı 2023 yılı sonunda yüzde 2 civarında olacak ve kalıcı bir şekilde yüzde 2,5’in altına çekilecek. Bu sayede rezerv birikimi artacak.
• Vatandaşların ve şirketlerin lira tercihi: Vatandaşların ve şirketlerin lira tercihi, rezerv birikiminin en önemli kaynağı haline geldi.
• Kur korumalı mevduattan çıkış: Kur korumalı mevduattan çıkış süreci devam ediyor ve bu durum dezenflasyonist süreç için önemli.
• Enflasyonda düşüş: Enflasyonda düşüş başladı ve yıl sonunda Merkez Bankası’nın hedefi olan yüzde 38’e veya bu hedefin biraz üzerine yakınsanması bekleniyor.
• Daha adil gelir dağılımı: Daha adil gelir dağılımı için enflasyonu kalıcı bir şekilde tek haneye ve sonra da düşük tek haneye indirmek gerekiyor. Vergi politikaları da bu amaca hizmet edecek şekilde yeniden ele alınacak.
• Büyüme ve potansiyel: Büyüme güçlü olsa da geçici olarak biraz yavaşlayabilir. Fakat Türkiye’nin potansiyeline inanılıyor ve bu potansiyel önümüzdeki yıllarda daha da belirginleşecek.
• Yeşil dönüşüm: Yeşil dönüşüm için bankacılık sektörünün bu alana daha fazla kaynak ayırması gerekiyor.
• Türkiye’nin avantajları: Türkiye’nin demografik ve coğrafi açıdan avantajları var ve küresel ticaretteki parçalanmadan en az etkilenecek ülkeler arasında yer alacak.

Bakan Şimşek’in konuşmasından da anlaşıldığı üzere, Türkiye ekonomisi istikrara doğru ilerliyor ve önümüzdeki aylarda bu istikrarın meyvelerini görmeye başlayacağız. Ekonomideki bu iyileşme, bankacılık sektörünü de olumlu etkileyecek ve sektörün daha da büyümesine imkan sağlayacak.

2023’te Cari Dengede Düşüş

2023 yılı boyunca cari açığın 2022’ye göre düşmesi, ihracatın ithalatı aşması ve hizmetler dengesinin iyileşmesiyle açıklanıyor. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise 4 milyar 162 milyon dolar fazla verdi.

Doğrudan Yatırımlarda Artış

Doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler aralık ayında 317 milyon dolar olurken, 2023’ün tamamında 4,7 milyar dolarlık giriş oldu. Bu da yatırımcı güveninin arttığını gösteren bir gelişme olarak yorumlanıyor.

Değerlendirme

2023 yılı cari işlemler açığı, 2022’ye göre düşüş göstermiş olsa da, hala yüksek bir seviyede seyrediyor. Cari açığın düşürülmesi için ihracatın artırılması, ithalatın azaltılması ve hizmetler dengesinin daha da iyileştirilmesi gerekiyor.

Kararın Gerekçesi:

• Para politikası sıkılaştırmasının beklenenden daha fazla önden yüklenmesi
• Enflasyon beklentilerinin hafiflemesi
• Dış likidite risklerinin azalması
• Daha olumlu dış finansman koşulları
• Yüksek rezervler
• Düşük döviz korumalı mevduatlar
• Daralan cari işlemler açığı

Pozitif Görünümün Anlamı:

Fitch, Türkiye’nin genel makroekonomik politika duruşunun enflasyondaki belirgin düşüşle tutarlı olması ve daha düşük cari açık ile daha güçlü likidite tamponları açısından dış kırılganlıkların azalmaya devam etmesi yönünde bir beklentiye sahip.

Ekonomik Büyüme Beklentisi:

Fitch, Türkiye ekonomisinin bu yıl yüzde 2,8 büyümesini ve büyüme oranın 2025’te ise yüzde 3,1’e çıkabileceğini öngörüyor.

Yerel Seçimler ve Politika Değişikliği:

Fitch, mart ayındaki yerel seçimlerin sonucunun politika değişikliğine yol açmasını beklemiyor.

Fitch’in Türkiye’ye ilişkin bir sonraki değerlendirmesi 6 Eylül’de yapılacak.

Etkileyici Unsurlar:

• Fitch’in Türkiye’ye olan güveninin arttığı görülüyor.
• Bu durum, yatırımcılar için de olumlu bir sinyal.
• Türkiye ekonomisinin istikrarlı bir şekilde büyümesi bekleniyor.

Tahminler

Ankette, yıl sonu TÜFE beklentisi yüzde 42,04 oldu. Gelecek 12 ay sonundaki TÜFE beklentisi ise yüzde 39,09 olarak belirlendi.

Yıl sonu büyüme beklentisi yüzde 3,4 oldu. Ankette 2025 büyüme beklentisi yüzde 3,9 olarak belirlendi.

TCMB bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı cari ay sonu beklentisi bir önceki anket döneminde yüzde 42,50 iken, bu anket döneminde yüzde 45 olarak gerçekleşti.

Bir önceki anket döneminde 34,3 milyar dolar olan yıl sonu cari işlemler açığı beklentisi, bu dönemde 34,4 milyar dolara çıktı. Gelecek yıl için cari işlemler açığı beklentisi ise 33,3 milyar dolar oldu.

Yıl sonunda doların 40 TL olması, Türk ekonomisi için önemli bir risk. Bu, enflasyonu daha da artıracak ve büyümeyi yavaşlatacak.

Doların 40 TL olması, yurt içi fiyatların da artmasına neden olacak. Bu, alım gücünün düşmesine ve yaşam standardının bozulmasına yol açacak.

Doların 40 TL olması, ihracatı da olumsuz etkileyecek. Bu, ihracat gelirlerinin azalmasına ve cari açığın artmasına neden olacak.

Önlemler

Hükümet ve Merkez Bankası, doların 40 TL olmasını önlemek için çeşitli önlemler alıyor. Bu önlemler arasında, faiz artırımı, kur korumalı mevduat uygulaması ve ihracatı teşvik edici politikalar yer alıyor.

Ancak, bu önlemlerin yeterli olup olmayacağı henüz belli değil.

Yıl sonunda doların 40 TL olması ihtimali, Türk ekonomisi için ciddi bir risk. Hükümet ve Merkez Bankası’nın bu riski önlemek için atacağı adımlar yakından takip edilmeli.

Enflasyon ve cari açık

Türkiye’de enflasyon, son aylarda artış trendinde. Ekim ayında yıllık enflasyon yüzde 20,4’e yükseldi. Cari açık ise eylül ayında 12,1 milyar dolar olarak gerçekleşti.

Bakan Şimşek’in açıklamaları

Bakan Şimşek, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Uluslararası finansal kuruluşlarla ilişkilerimizi daha da güçlendiriyoruz. Makro finansal istikrarı sağlamak için uygulamaya koyduğumuz programımıza güçlü bir destek var. Uluslararası rezervleri artırarak kırılganlığı azaltıyoruz. Enflasyon ve cari açıkta kalıcı düşüş için ne gerekiyorsa yapmaya devam edeceğiz” dedi.