Küresel Ticaret Savaşları ve Merkez Bankası Politikalarının Emtia Fiyatlarına Etkisi

Emtia piyasalarındaki dalgalanmaların ardında, ABD ile Çin arasındaki ticaret gerilimleri ve merkez bankalarının para politikaları gibi karmaşık faktörler yer alıyor. ABD ile Çin arasında sağlanan geçici tarife anlaşması, piyasalardaki stresi bir miktar azaltırken, ABD Başkanı Donald Trump’ın Avrupa Birliği’ne (AB) yönelik yeni tarife açıklamaları yatırımcıların risk iştahını törpüleyerek güvenli liman varlıklara olan talebi destekledi. Trump’ın 1 Haziran’dan itibaren AB’ye yüzde 50 tarife uygulanmasını önerdiğini ve taraflar arasında bir anlaşma arayışında olmadığını ifade etmesi, küresel ticaret savaşlarının derinleşebileceği endişelerini artırdı. AB’nin yıllardır ABD’ye zarar verdiğini savunan Trump, birlikle yapılan görüşmelerin yavaş ilerlediğini vurguladı. Analistler, Trump’ın tarifeler konusundaki değişken tutumunun küresel piyasalarda dalgalanmalara yol açtığını ve bu durumun fiyatlamalara doğrudan yansıdığını belirtti.

ABD Merkez Bankası (Fed) tarafında ise, tarifelerin küresel ekonomi üzerindeki etkilerine yönelik soru işaretleri artarken, bazı yetkililer ek gümrük vergilerinin enflasyonist baskı yaratabileceğine dikkat çekti. Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, yıl sonuna doğru faiz indirimi ihtimalini dışlamazken, Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee kısa vadede faiz indirimi çıtasının yüksek olduğunu ifade etti. St. Louis Fed Başkanı Alberto Musalem ise enflasyon beklentilerindeki yükselişin istikrarı tehdit edebileceğini söyledi. Öte yandan, IMF Birinci Başkan Yardımcısı Gita Gopinath, ABD’nin yüksek bütçe açığının azaltılması gerektiğini dile getirdi. Kanada’da düzenlenen G7 Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları Zirvesi’nin ardından yayımlanan ortak bildiride ise, küresel zorluklar karşısında ortak politika hedeflerinin sürdürülmesinde kararlılık vurgusu öne çıktı. Gelecek hafta açıklanacak Fed Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) tutanakları, ABD’de büyüme verileri ve kişisel tüketim harcamaları piyasaların odağında olacak. Bu gelişmelerle ABD 10 yıllık tahvil faizi haftayı 8 baz puan artışla yüzde 4,52’den tamamlarken, dolar endeksi yüzde 2 düşerek 99,1’e indi.

Değerli ve Baz Metallerdeki Hareketlilik: Çin’in Etkisi

Değerli metaller, Trump’ın yeniden gündeme getirdiği gümrük vergisi tehditlerine karşın değer kazandı. Altının ons fiyatı, ABD’nin mali durumuna ilişkin endişeler ve ticaret savaşlarının derinleşebileceği kaygılarıyla yatırımcısını güldürdü. ABD ile Çin arasında sağlanan geçici tarife anlaşmasının etkisiyle 3121 dolara kadar gerileyen altının ons fiyatı, bu hafta artan belirsizliklerle yükselişe geçerek yatırımcısına yüzde 4,78 kazanç sağladı. Platinin ons fiyatı ise 1096,4 dolara çıkarak son iki yılın en yüksek seviyesini gördü. Yıl başından bu yana yüzde 21,1 değer kazanan platinin ons fiyatı, özellikle Çin’den gelen güçlü talep ve arz endişeleriyle destekleniyor. Nisan ayında Çin’in platin ithalatı aylık bazda yüzde 47 artarak son bir yılın en yüksek seviyesine ulaştı. Analistler, 2025’te platinde üst üste üçüncü kez arz açığı yaşanabileceğini ifade ederek, altına kıyasla daha ucuz kalan bu değerli metalin yatırımcıların odağına yerleştiğini belirtti. Paladyumun ons fiyatı da tamamlanan haftada ons başına bin 42 dolarla altı ayın zirvesine ulaşmasının ardından yeniden bin doların altına gerileyerek haftayı tamamladı. Bu gelişmelerin etkisiyle değerli metallerin tümü değer kazanırken, ons bazında fiyatlar, platinde yüzde 10,8, paladyumda yüzde 3,6 ve gümüşte yüzde 3,8 arttı.

Baz metal fiyatları, ABD dolarının zayıflaması ve Çin’in ekonomiyi canlandırmaya yönelik adımlarıyla birlikte değer kazandı. Çin Merkez Bankası, 20 Mayıs’ta bir yıllık kredi faiz oranını yüzde 3,10’dan yüzde 3’e, beş yıllık oranı ise yüzde 3,60’tan yüzde 3,50’ye düşürerek Ekim 2024’ten bu yana ilk kez ana kredi faizlerini indirdi. Çin Merkez Bankasının faiz oranlarını düşürmesi ve büyük devlet bankalarının mevduat faizlerinde indirime gitmesi, dünyanın en büyük bakır tüketicisi olan Çin’de talep artışı beklentisini güçlendirmesine neden oldu; bu durum diğer baz metalleri de destekledi. Bununla birlikte, Morgan Stanley Çin ekonomisi için 2025 büyüme tahmini yüzde 4,2’den 4,5’e, 2026 yılı büyüme tahmini de yüzde 4’ten 4,2’ye yükseltti. Bu gelişmelerle baz metallerde tezgah üstü piyasada bu hafta fiyatlar libre bazında bakırda yüzde 6,1, kurşunda yüzde 1,6, alüminyumda yüzde 1,4, çinkoda yüzde 1,3 ve nikelde yüzde 0,4 arttı.

Enerji ve Tarım Emtialarında Son Durum: Dalgalı Seyir

Petrol fiyatları, tamamlanan haftada, başta İran ve ABD arasındaki nükleer görüşmeler olmak üzere jeopolitik gelişmelerin etkisiyle dalgalı bir seyir izledi. İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik olası saldırı hazırlığına ilişkin haberlerle yükselen petrol fiyatları, diplomasi ihtimalinin belirmesiyle değer kaybetti. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) üçüncü büyük üreticisi olan İran’a yönelik çatışma riskinin azalması, piyasalarda arz kaynaklı endişeleri hafifletirken, müzakere haberleri fiyatların gerilemesinde etkili oldu. OPEC ve Rusya öncülüğündeki müttefiklerinden oluşan OPEC+ grubunun 1 Haziran’daki toplantısında üretim artışı seçeneğini değerlendirmesi bekleniyor. Görüşülen senaryolar arasında temmuzda günlük 411 bin varillik ek üretim yer alıyor. Analistler, olası üretim artışının hayata geçirilmesi durumunda OPEC+ grubunun fiyat odaklı politikalardan vazgeçip pazar payını korumaya yönelik stratejiye geçiş yapacağını ifade ediyor. Öte yandan, ABD Enerji Enformasyon İdaresi’nin (EIA) verilerine göre, geçen hafta ülkedeki ticari ham petrol stokları piyasa beklentilerini aşarak 1 milyon 300 bin varil artarken, arz fazlası ve zayıf talep endişelerini güçlendirerek petrol fiyatlarının düşüşünü destekledi. Bu gelişmelerle bu hafta brent petrolün varil fiyatı yüzde 0,7 azaldı. New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğal gazın İngiliz termal birimi (MMBtu) cinsinden fiyatı da yüzde 0,6 değer kaybetti.

Tarım emtialarındaki fiyatlamalarda tamamlanan haftada jeopolitik gelişmeler ve tarife fiyatlamaları etkili olurken, yatırımcılar Çin’in teşvik adımlarıyla birlikte ormansızlaşma yasasına ilişkin haber akışını da yakından takip etti. Avrupa Komisyonu’nun yeni ormansızlaşma karşıtı yasa tasarısına göre, sadece Belarus, Myanmar, Kuzey Kore ve Rusya’dan gelen ürünler “yüksek riskli” ilan edilerek sıkı denetime tabi tutulacak. Tarihi ormansızlaşma oranları yüksek olan Brezilya ve Endonezya ise “standart riskli” sayılarak daha hafif kontrollerle karşılaşacak. Çin Tarım Bakanlığı, tarımsal afetleri önleme ve yardım çalışmaları kapsamında merkezi bütçeden 1,4 milyar yuanlık (194,4 milyon dolar) fon tahsis edildiğini duyurdu. Bu gelişmelerle, bu hafta Chicago Ticaret Borsası’nda kile başına fiyatlar soya fasulyesinde yüzde 1, mısırda ve buğdayda yüzde 3,5, pirinçte yüzde 2,8 arttı. Kahve fiyatlarında ise Brezilya’da mayıs ayı itibarıyla başlayan kahve hasadı, piyasada arz artışına yönelik beklentileri artırarak fiyatlar üzerinde baskı oluşturdu. ABD’de faaliyet gösteren emtia borsası Intercontinental Exchange’te libre bazında fiyatlar, şekerde yüzde 1,2 ve pamukta yüzde 2,2 arttı, kahvede yüzde 1,6 azaldı. Kakaonun ton başına fiyatı ise haftayı yüzde 9,5 azalışla tamamladı.

TikTok’un Global Başarısı ve Siyasi Fırtınalar

TikTok, dünya genelinde yüz milyonlarca kullanıcıya ulaşarak sosyal medya dünyasında büyük bir etki yarattı. Ancak, uygulamanın Çin kökenli olması ve ABD’nin güvenlik endişeleri, şirketin geleceği hakkında belirsizlikler yarattı. ABD Kongresi, TikTok’un Çin hükümetiyle bağlantılı olduğu iddiasıyla uygulamanın yasaklanmasını veya devredilmesini gündeme getirmişti. Buna rağmen, TikTok’un global gelirleri son bir yılda %30 oranında artarak şirketin büyümesini sürdürdüğünü gösterdi.

Su Kralı’nın Düşüşü

Uzun yıllar listede zirvede yer alan şişelenmiş su şirketi Nongfu Spring’in kurucusu Cong Şanşan, bu yıl ikinci sıraya geriledi. Oğlunun ABD vatandaşı olması ve bazı ticari anlaşmazlıklar, şirketin imajını olumsuz etkileyerek gelirlerinde düşüşe neden oldu.

Çin Teknoloji Devi Tencent’in Güçlü Konumu

Çin’in önde gelen teknoloji şirketlerinden Tencent’in kurucusu Pony Ma, 44,4 milyar dolarlık servetiyle listede üçüncü sırada yer aldı. WeChat gibi popüler uygulamalara sahip olan Tencent, Çin internet pazarında önemli bir oyuncu olmaya devam ediyor.

Çin’in Yükselen Zenginleri

Hurun Çin Zenginler Listesi, Çin ekonomisinin dinamik yapısını ve sürekli büyüyen zenginler sınıfını ortaya koyuyor. Listede yer alan 1094 kişinin toplam serveti 3 trilyon doları aşarken, bu rakam geçen yıla göre yüzde 10 azalmış olsa da, Çin’in ekonomik gücünü göstermeye devam ediyor.

Cang Yiming’in Çin’in en zengin kişisi olması, ülkenin teknoloji sektöründeki hızlı büyümeyi ve inovasyonu yansıtıyor. TikTok’un global başarısı, Çinli şirketlerin dünya pazarlarında giderek daha fazla söz sahibi olduğunu gösteriyor. Ancak, jeopolitik gerilimler ve düzenleyici kurumların müdahaleleri, bu büyümenin sürdürülebilirliği konusunda belirsizlikler yaratmaya devam ediyor.

Brent petrolün varil fiyatı, İsrail-Lübnan arasındaki gerginliklerin alevlenmesiyle birlikte önemli bir yükseliş gösterdi. Bölgedeki siyasi istikrarsızlık ve askeri operasyonlar, petrol arzında potansiyel kesintiler endişesi yaratarak fiyatları yukarı yönlendirdi. Özellikle İsrail’in Lübnan’a yönelik hava saldırıları ve Hizbullah’ın misillemeleri, petrol piyasalarında belirsizliği artırdı.

ABD ve Çin Ekonomilerinin Rolü

Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin’deki ekonomik gelişmeler de petrol fiyatlarını etkileyen önemli faktörler arasında yer alıyor. ABD’de açıklanacak istihdam verilerinin, Fed’in faiz kararlarına ve dolayısıyla doların değerine etkisi, petrol fiyatlarını doğrudan etkiliyor. Düşük faiz oranları genellikle doların değerini düşürerek petrol fiyatlarını artırıcı yönde destekliyor.

Öte yandan, Çin’in ekonomik büyüme hedeflerine ulaşmak için uyguladığı teşvik paketleri de petrol talebini artırarak fiyatlara olumlu yansıyor. Özellikle konut sektöründeki canlanma girişimleri, Çin’in petrol tüketimini artıracak ve böylece küresel petrol talebini destekleyecektir.

Teknik Analiz

Teknik analizlere göre, Brent petrol için belirli direnç ve destek seviyeleri bulunmaktadır. Bu seviyeler, yatırımcıların alım satım kararlarını verirken göz önünde bulundurduğu önemli noktalardır. Kısa vadede, Brent petrolün bu seviyeler arasında hareket etmesi bekleniyor.

Brent petrol fiyatlarındaki yükseliş, Ortadoğu’daki jeopolitik risklerin yanı sıra, ABD ve Çin gibi büyük ekonomilerin büyüme beklentilerinden etkilenmektedir. Yatırımcılar, bu gelişmeleri yakından takip ederek petrol piyasalarındaki dalgalanmalardan faydalanabilirler. Ancak, petrol fiyatlarının belirlenmesinde birçok faktörün etkisi olduğunu ve fiyatların kısa sürede değişebileceğini unutmamak önemlidir.

Fed’e odaklanan küresel piyasalar

Analistler, küresel pay piyasalarının, Fed’in gelecek yıl faiz artırımlarında daha agresif bir tavır izleyebileceğine ilişkin endişelerle negatif bir seyir izlediğini belirtti. Fed’in, bu yıl 75 baz puanlık faiz artırımlarına gitmesi, piyasalarda Fed’in gelecek yıl da aynı agresif tavrı sürdürebileceği endişelerini artırdı.

Çin ekonomisine ilişkin endişeler

Çin ekonomisine ilişkin endişeler de Asya borsalarını baskıladı. Çin ekonomisinin, son dönemdeki düşüş eğilimini sürdürmesi, piyasalarda Çin ekonomisinin küresel büyümeyi yavaşlatabileceği endişelerini artırdı.

Hindistan’da Sensex endeksi pozitif ayrıştı

Asya borsaları arasında, Hindistan’da Sensex endeksi pozitif ayrıştı. Sensex endeksi, yüzde 0,2 değer kazanarak 69.020 puana yükseldi. Hindistan ekonomisinin, güçlü büyüme performansı sergilemesi, piyasalarda pozitif bir etki yarattı.

Sonuç

Asya borsalarında, Fed’e odaklanan satış baskısı devam ediyor. Fed’in, gelecek yıl faiz artırımlarında daha agresif bir tavır izleyebileceğine ilişkin endişeler, piyasalarda risk iştahını azaltıyor. Çin ekonomisine ilişkin endişeler de Asya borsalarını baskılamaya devam ediyor.