Farkın Nedenleri

Emekli aylıklarındaki bu farkın temel nedeni, emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan formül ve ekonomik göstergelerdeki dalgalanmalar. Özellikle enflasyon oranındaki farklılıklar, emekli aylıklarında önemli farklılıklara neden oluyor. 2024 yılında enflasyonun daha yüksek olması, bu yıl emekli olanların daha yüksek aylık almalarını sağlıyor.

Telafi Süresi: 6 Yıl mı?

TÜRK-İŞ’in hazırladığı rapora göre, 2024 yılında emekli olamayanların, bu farkı ortalama 6 yılda kapatabileceği belirtiliyor. Ancak bu süre, birçok faktöre bağlı olarak değişebilir.

• Enflasyon: Eğer enflasyon tahminlerin üzerinde seyrederse, farkın kapatılması daha kısa sürede gerçekleşebilir. Ancak, enflasyonun düşmesi durumunda bu süre uzayabilir.
• Büyüme: Ekonomik büyüme hızı, emekli aylıklarına yapılan zamları etkileyen önemli bir faktördür. Yüksek büyüme oranları, emekli aylıklarının daha hızlı artmasını sağlayabilir.
• Hükümet Politikaları: Hükümetin emekli aylıklarına yönelik politikaları, farkın kapanma süresini doğrudan etkileyebilir. Ek ödemeler, toplu sözleşme sonuçları gibi faktörler, telafi süresini kısaltabilir.

Farklı Senaryolar ve Değerlendirmeler

Emekli aylıklarındaki farkın telafi süresi, farklı senaryolar altında incelenebilir:

• Enflasyonun Düşük Seyretmesi: Eğer enflasyon beklenenden daha düşük seyrederse, farkın kapatılması daha uzun sürebilir. Bu durumda, emeklilerin alım gücü daha uzun süre düşük kalabilir.
• Büyüme Hızının Düşmesi: Ekonomik büyüme hızının yavaşlaması, emekli aylıklarına yapılan zamları olumsuz etkileyebilir ve farkın kapanmasını geciktirebilir.
• Hükümetin Destek Olmaması: Eğer hükümet, emekli aylıklarındaki farkı kapatmak için ek önlemler almazsa, emeklilerin mağduriyeti uzun süre devam edebilir.

Emekli aylıklarındaki farkın telafi süresi, birçok faktöre bağlı olduğu için kesin bir cevap vermek zordur. Ancak, mevcut verilere göre ortalama 6 yıl gibi bir süre söz konusu olsa da, bu süre farklı senaryolar altında kısalabilir veya uzayabilir. Emeklilerin bu konuda mağdur olmamaları için, hükümetin emekli aylıklarına yönelik daha kapsamlı ve uzun vadeli politikalar geliştirmesi gerekmektedir.

Yargıtay kararında, 6183 Sayılı Amme Alacakları Kanunu’nda asgari ücreti aşmayan emekli aylığı ve ücretlerin 10’da 1’den fazlasının haczedilemeyeceğine hükmedildiği hatırlatıldı. Kararda, emekli aylığının kişinin yaşamını idame ettirmesi için önemli bir kaynak olduğu ve bu nedenle asgari ücretin altında kalan emekli aylığına haciz yapılmasının kişinin yaşam hakkını ihlal edeceği belirtildi.

Kararda, “Çalışma gücünü kaybeden veya azaltan durumlarda kişilere yaşamlarını idame ettirmek için sosyal güvence sağlanmasına yönelik yaşlılık aylığının tümden haczi Anayasal sosyal devlet ilkesi ile bağdaşmadığı içindir ki 6183 Sayılı Kanun’un 71’inci maddesi ile bu aylığın tümden değil ancak miktarına göre kısmen haczinin mümkün olduğu açıkça vurgulanmıştır.” denildi. Yargıtay’ın bu kararı, asgari ücretten düşük emekli aylığına haciz yapılmasının sınırlarını netleştiriyor. Karara göre, asgari ücretin altında kalan emekli aylığına haciz yapılması halinde, kesinti oranı 10’da 1’i geçemeyecek. Bu karar, emeklilerin hak ve hukukunu korumak açısından önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.