Ticaret Gerilimleri ve Fed’in Faiz Kararları: Küresel Risk Faktörleri

ABD Başkanı Donald Trump’ın hafta sonu, 1 Haziran’dan itibaren Avrupa Birliği’ne (AB) doğrudan yüzde 50 tarife uygulanmasına yönelik kararın 9 Temmuz’a ertelendiğini duyurması, piyasalarda sınırlı bir rahatlama yarattı. Ancak son haftalarda sık değişen tarife söylemleri, ekonomik aktivitenin uzun vadede yavaşlama eğilimine gireceğine yönelik endişeleri ortadan kaldırmıyor. Küresel ve bölgesel ekonomi toplantılarında “belirsizlik” temasının sıkça kullanılması, yatırımcıların karar alma ve stratejilerini belirleme süreçlerinde temkinli bir duruş sergilemelerine neden oluyor.

Analistler, bu hafta açıklanacak büyüme verileri ve ABD Merkez Bankası (Fed) Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) toplantı tutanaklarından alınacak sinyallerin ABD ekonomisindeki gidişat hakkında daha fazla bilgi vereceğini belirtiyor. Tarifeler kaynaklı yavaşlaması beklenen büyüme, ülkedeki ana ekonomik risklerden biri olarak kabul ediliyor. Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller’ın yıl sonuna doğru faiz indirimi ihtimalini dışlamaması, piyasalarda belirli bir beklenti oluştururken, Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee’nin kısa vadede faiz indirimi çıtasının yüksek olduğunu ifade etmesi, faiz politikalarına yönelik karışık sinyaller veriyor. St. Louis Fed Başkanı Alberto Musalem ise enflasyon beklentilerindeki yükselişin istikrarı tehdit edebileceğini dile getirerek, Fed’in ihtiyatlı duruşunu destekliyor. Bu çelişkili açıklamalar, küresel ekonominin yönü hakkında net bir tablo çizilmesini zorlaştırıyor.

Emtia Piyasalarındaki Dalgalanmalar: Platin ve Petrol Örnekleri

Dün New York Borsası’nda Anma Günü dolayısıyla işlemler gerçekleşmezken, ABD’de endeks vadeli kontratlar yeni güne pozitif bir seyirle başladı. Trump’ın AB’ye yönelik tarifesini erteleme kararı sonrasında düşüş eğiliminde hareket eden altının ons fiyatı düşüşünü ikinci işlem gününe taşıyarak yüzde 0,6 düşüşle 3 bin 320 dolardan işlem görüyor. ABD tahvil piyasalarında da alış ağırlıklı bir seyir izlenirken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,49 seviyesine geriledi. Dolar endeksi ise yeni güne yüzde 0,3 yükselişle 99,1 seviyesinden başladı.

Brent petrolün varil fiyatı ise düşüşünü ikinci işlem gününe taşıyarak yüzde 0,7 düşüşle 63,8 dolardan alıcı buluyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun 31 Mayıs’a çekilen toplantısı öncesinde petrol piyasalarında arz fazlasına ilişkin endişeler canlılığını koruyor. Söz konusu toplantıda üreticilerin yeni bir üretim artışını masaya yatırabileceği beklentileri fiyatlamalar üzerinde etkili oluyor.

Avrupa borsalarında ABD tarafından gelen tarife erteleme kararı sonrasında risk iştahı artarken, dün bölge borsaları cuma günkü kayıplarını geri aldı. Analistler, AB’nin en büyük ticaret ortağı olan ABD ile ticaret konusunda uzlaşı yanlısı olduğunu kaydederek, imalat sanayi aktivitesindeki düşüşün etkisiyle giderek kırılganlaşan ekonomik büyümenin istikrarı için yetkililerin agresif ticaret politikalarından uzak durduğunu ifade etti. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) parasal gevşemesine karşın hem şirket aktivitelerinde hem de büyüme tarafında önemli iyileşmelerin olmamasının risk unsurlarından biri olduğunu vurgulayan analistler, gelecek dönemde de ECB’nin finansmana erişimi kolaylaştırmak için faiz indirmeye devam etmesinin beklendiğini söyledi. Öte yandan, bölgede ECB Başkanı Christine Lagarde’ın açıklamaları da takip ediliyor. Lagarde mevcut dünya düzeninin temellerinden sarsılmakta olduğunu ve değişen manzaranın euronun daha büyük bir uluslararası rol oynamasına kapı açabileceğini söyledi. Euronun daha büyük bir rol üstlenmesi için fırsatlar gördüğünü ifade eden Lagarde, bunun için Avrupa’nın daha derin ve daha likit bir sermaye piyasasına ihtiyacı olduğunu belirtti. Dün Almanya’da DAX 40 yüzde 1,68, İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 1,30 ve Fransa’da CAC 40 endeksi ise yüzde 1,21 değer kazandı. Bölgede endeks vadeli kontratlar yeni güne karışık başladı.

Asya tarafında negatif bir seyir öne çıkarken, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda gıda fiyatlarındaki artışın enflasyonu yukarı çekmesi durumunda para politikasında düzenlemeye gideceklerini ifade etti. Enflasyon beklentilerinin yüzde 1,5 ile yüzde 2 arasında seyrettiğini ve bunun son 30 yılın en yüksek seviyesi olduğunu aktaran Ueda, özellikle pirinç fiyatında yüzde 90’lık bir artış olmak üzere gıda fiyatlarında yeniden yaşanan yükselişin temel enflasyonu da yukarı çektiğini söyledi. Bugün açıklanan verilere göre Çin’de nisan ayına ilişkin sanayi karları yüzde 3 artışla güçlenmeyi sürdürdü. Sanayi karları ocak-nisan döneminde ise yıllık bazda yüzde 1,4 yükseliş kaydetti. Analistler, açıklanan sanayi karlarının ABD ve Çin arasındaki ticaret restleşmelerine ve belirsizlik ortamına karşın Çin hükümetinin son dönemde izlediği teşvik politikalarının ekonomiyi desteklediğine ilişkin iyimserlikleri beslediğini kaydetti. Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,1 ve Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 0,6, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,3 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,2 geriledi.

Türkiye konut piyasası, 2024 yılında 1,5 milyona yaklaşan satış rakamlarıyla önemli bir canlılık gösterdi. Sektör temsilcileri, özellikle beklenen faiz indirimleriyle birlikte 2025 yılında rekor seviyelerin görülebileceğini öngörüyor. Konut almayı düşünen vatandaşlar ise, doğal olarak kredi faizlerindeki olası değişimlere odaklanmış durumda. Merkez Bankası’nın faiz kararları ve bu kararların konut kredilerine yansımaları, piyasanın yönünü belirleyecek en önemli faktörler arasında yer alıyor. Peki, beklenen faiz indirimleri konut fiyatlarını nasıl etkileyecek? Krediye erişim kolaylaşacak mı? Emlak piyasasında önümüzdeki dönemde neler yaşanması bekleniyor? Bu yazıda, bu soruların cevaplarını ve konut piyasasının genel görünümünü detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Konut Satışlarını Etkileyen Faktörler: Reel Değer Kaybı ve Ertelenen Talebin Etkisi

2024 yılında konut satışlarının artmasında birkaç önemli faktör etkili oldu. Sektör temsilcileri, konut fiyatlarının enflasyonun gerisinde kalmasının, alıcıları harekete geçiren en önemli etkenlerden biri olduğunu belirtiyor. Konutların reel değer kaybetmesi, yatırımcılar ve konut ihtiyacı olanlar için cazip bir alım fırsatı yarattı. Ayrıca, üretici şirketlerin düzenlediği kampanyaların ve ödeme kolaylıklarının da satışları olumlu yönde etkilediği görülüyor. 2023 yılında ve 2024’ün ilk yarısında yüksek faiz oranları nedeniyle ertelenen konut talebinin de son aylarda satışlara önemli katkı sağladığı belirtiliyor. Bu faktörlerin bir araya gelmesiyle, konut piyasasında önemli bir hareketlilik yaşandı ve satış rakamları önemli ölçüde arttı.

Kredi Faizleri Düşecek mi? Merkez Bankası’nın Kararı ve Beklentiler

Konut piyasasını en çok etkileyen faktörlerden biri olan kredi faizleri, Merkez Bankası’nın faiz kararlarına doğrudan bağlı. Merkez Bankası’nın yılın ilk faiz kararını Perşembe günü açıklaması bekleniyor ve piyasa beklentileri, politika faizinde 250 baz puanlık bir indirim yönünde. Bu indirimle birlikte, politika faizinin yüzde 45’e çekilmesi bekleniyor. Bankacılık sektörü kaynakları, olası bir faiz indirimi sonrasında konut kredi faizlerinin yüzde 2,5’in altına gerileyebileceğini ifade ediyor. Şu anda en düşük konut kredi faizi yüzde 2,79 olarak uygulanıyor ve genel ortalama ise yüzde 3 bandında seyrediyor. Faiz oranlarındaki bu potansiyel düşüş, konut kredisi kullanmak isteyenler için önemli bir fırsat yaratabilir.

Krediye Erişim Kolaylaşacak mı? Mevcut Durum ve Beklentiler

Konut kredilerine erişim, sıkı para politikası kapsamında uygulanan bazı sınırlamalar nedeniyle zorlaşmıştı. Şu anda, 5 milyon lira altındaki ilk el konutlar için en fazla yüzde 80 oranında kredi veriliyor. İkinci el konutlarda ise, 1 milyon liranın altındaki değerler için bu oran yüzde 90 olarak uygulanıyor. 10 milyon lira ve üzeri ikinci el konut alımlarında ise kredi verilmiyor. Beklenen faiz indirimleriyle birlikte, konut finansmanına erişimin de kolaylaştırılması bekleniyor. Kredi koşullarının gevşetilmesi ve kredi limitlerinin artırılması, konut piyasasındaki hareketliliği daha da artırabilir.

Konut Fiyatları Nasıl Etkilenecek? Uzman Görüşleri ve Olası Senaryolar

Sektör yetkilileri, kredi faizlerinde yaşanacak düşüş ile sektördeki hareketliliğin genele yayılabileceğini dile getiriyor. Uzmanlar, özellikle 2025’in ikinci çeyreğinden itibaren konut fiyatlarında yukarı yönlü hareketlerin başlayabileceğini öngörüyor. Kredi faizlerindeki düşüşün konut talebini artırması ve bu durumun fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı yaratması bekleniyor. Ancak, bazı uzmanlar konut kredisi faizlerindeki düşüşün tek başına yeterli olmayacağını, krediye erişimin de önemli bir faktör olduğunu vurguluyor. Kredi koşullarının iyileştirilmemesi durumunda, faiz indirimlerinin fiyatlar üzerinde sınırlı bir etkisi olabileceği belirtiliyor.

Örnek Kredi Hesaplamaları ve Geri Ödeme Planları: Karar Vermeden Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler

Konut kredisi kullanmayı düşünenler için, farklı faiz oranları ve vadelerdeki geri ödeme planlarını incelemek önemlidir. Aşağıda, 1 milyon liralık konut kredisi için farklı faiz oranlarındaki geri ödeme planları örnek olarak verilmiştir:

• 120 ay vadede yüzde 2,79 faiz oranlı 1 milyon liralık konut kredisi:
  • Aylık taksit: 28 bin 966 lira
  • Yıllık maliyet: Yüzde 39,7
  • Toplam geri ödeme: 3 milyon 475 bin 920 lira
• 120 ay vadede yüzde 3 faiz oranlı 1 milyon liralık konut kredisi:
  • Aylık taksit: 30 bin 889 lira
  • Yıllık maliyet: Yüzde 43,58
  • Toplam geri ödeme: 3 milyon 724 bin 550 lira

Bu örnekler, faiz oranlarındaki küçük değişikliklerin bile toplam geri ödeme tutarını önemli ölçüde etkileyebileceğini göstermektedir. Konut kredisi kullanmadan önce, farklı bankaların tekliflerini karşılaştırmak ve kendi bütçenize en uygun ödeme planını seçmek önemlidir.

Konut piyasasında beklenen faiz indirimleri, sektörde önemli bir hareketlilik yaratabilir. Konut fiyatlarında yukarı yönlü bir hareket beklenirken, krediye erişimin kolaylaşması da piyasayı olumlu yönde etkileyebilir. Konut almayı düşünen vatandaşların, faiz oranlarını, kredi koşullarını ve piyasa gelişmelerini yakından takip etmesi ve karar vermeden önce detaylı bir araştırma yapması önerilir. Unutulmamalıdır ki, konut alımı uzun vadeli bir yatırım kararıdır ve dikkatli bir planlama gerektirir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), uzun bir sürenin ardından ilk kez faiz indirimine gitti. 22 ay sonra gelen bu karar ile politika faizi 250 baz puan düşürülerek %47,5 seviyesine çekildi. Bu gelişme, piyasalarda ve özellikle de mevduat ve kredi faizlerinde önemli etkiler yaratması bekleniyor. Bu yazıda, bu faiz indiriminin mevduat ve kredi faizlerini nasıl etkileyeceğini, güncel faiz oranlarını ve bu durumun ekonomik görünüm üzerindeki olası yansımalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Mevduat ve Kredi Faizlerinde Güncel Durum ve Beklentiler

TCMB’nin faiz indirim kararı, bankaların gelecek projeksiyonlarını ve faiz politikalarını yeniden gözden geçirmesine neden olacak. Mevcut durumda, parasını mevduatta değerlendirmek isteyenler için kısa vadeli yatırımlarda faiz oranı %47-50 aralığında seyrediyor. Bir yıldan uzun vadeli mevduat faizleri ise %39 civarında bulunuyor. Bu faiz indiriminin ardından, mevduat faizlerinde bir düşüş yaşanması bekleniyor. Ancak, bu düşüşün ne kadar olacağı ve ne zaman gerçekleşeceği, bankaların likidite durumuna, piyasa koşullarına ve rekabet ortamına bağlı olacak. Kredi faizlerinde ise durum biraz daha karmaşık. İhtiyaç kredilerinde faiz oranları şu anda %4-5 aralığında bulunuyor ve kredilerin toplam maliyeti %80-100 aralığında hesaplanıyor. Konut kredisi faiz oranları ise %3 ile %5 arasında dalgalanıyor. Örneğin, %3 faiz oranıyla 120 ay vadeli 1 milyon TL konut kredisi kullanan birinin geri ödemesi 3 milyon 725 bin TL’yi buluyor. Sıfır araç alımlarında bankaların sunduğu faiz oranları ise ortalama %4 civarında seyrediyor. 36 ay vadeli 400 bin TL taşıt kredisinin geri ödemesi ise 893 bin TL’yi buluyor. Faiz indiriminin kredi faizlerine yansıması, mevduat faizlerine göre daha yavaş olabilir. Bankalar, kredi risklerini ve karlılıklarını da göz önünde bulundurarak faiz oranlarını ayarlayacaklar.

Faiz İndiriminin Ekonomik Etkileri ve Olası Senaryolar

Merkez Bankası’nın faiz indirim kararı, ekonomik büyüme, enflasyon ve döviz kurları üzerinde çeşitli etkiler yaratabilir. Faiz indiriminin temel amacı, ekonomik aktiviteyi canlandırmak ve kredi kullanımını teşvik etmektir. Daha düşük faiz oranları, işletmelerin yatırım yapmasını ve tüketicilerin kredi kullanarak harcama yapmasını kolaylaştırabilir. Bu durum, ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etki yaratabilir. Ancak, faiz indiriminin enflasyon üzerinde de baskı yaratma potansiyeli bulunuyor. Artan talep ve kredi genişlemesi, enflasyonun yükselmesine neden olabilir. Ayrıca, faiz indiriminin döviz kurları üzerinde de etkileri olabilir. Faiz oranlarındaki düşüş, yabancı yatırımcıların Türk Lirası varlıklarına olan ilgisini azaltabilir ve bu da döviz kurlarının yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle, Merkez Bankası’nın faiz indirim kararını alırken enflasyon ve döviz kurları üzerindeki olası etkileri de dikkate aldığı söylenebilir.

Piyasa Uzmanlarının Görüşleri ve Beklentiler

Piyasa uzmanları, TCMB’nin faiz indirim kararının ardından mevduat ve kredi faizlerinde kademeli bir düşüş bekliyor. Ancak, bu düşüşün hızı ve boyutu konusunda farklı görüşler bulunuyor. Bazı uzmanlar, bankaların karlılıklarını korumak için faiz indirimlerini yavaş yansıtacağını öngörürken, bazıları ise rekabetin etkisiyle daha hızlı bir düşüş yaşanabileceğini düşünüyor. Uzmanlar ayrıca, faiz indiriminin ekonomik büyüme üzerinde olumlu bir etki yaratabileceğini, ancak enflasyon ve döviz kurları üzerinde de dikkatli olunması gerektiğini vurguluyor. Merkez Bankası’nın önümüzdeki dönemde izleyeceği para politikası ve enflasyonla mücadele stratejisi, faizlerin seyrini ve ekonomik görünümü önemli ölçüde etkileyecektir.

Merkez Bankası’nın 22 ay sonra gerçekleştirdiği ilk faiz indirimi, piyasalarda ve özellikle de mevduat ve kredi faizlerinde önemli değişikliklere yol açması bekleniyor. Bu kararın ekonomik büyüme, enflasyon ve döviz kurları üzerinde de çeşitli etkileri olacağı öngörülüyor. Önümüzdeki dönemde faizlerin seyrini ve ekonomik görünümü yakından takip etmek ve uzmanların görüşlerini dikkate almak, yatırımcılar ve tüketiciler için önemli olacaktır. Unutmamak gerekir ki, faiz oranları ve ekonomik göstergeler sürekli değişen dinamiklere sahiptir ve bu nedenle piyasaları düzenli olarak izlemek ve güncel bilgilere sahip olmak önemlidir.

Borsa İstanbul’da (BIST) 8 Nisan 2024 günü tarihi bir kapanış gerçekleşti. BIST 100 endeksi, günü yüzde 1,43 değer kazancıyla 9.756,69 puandan tamamlayarak tüm zamanların en yüksek günlük kapanışını gerçekleştirmiş oldu. Endeks ayrıca gün içinde gördüğü en yüksek seviye rekorunu da 9.766,57 puana taşıdı.

BIST 100 Endeksi 137,87 Puan Arttı

BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 137,87 puan artarken, toplam işlem hacmi 103,4 milyar lira oldu. Bankacılık endeksi yüzde 0,84, holding endeksi ise yüzde 0,25 değer kazandı. Tüm sektör endeksleri yükselirken, en çok kazandıran yüzde 6,01 ile bilişim oldu.

Küresel Piyasalar ve Yoğun Veri Gündemi

Analistler, küresel pay piyasalarının, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz indirimlerinin zamanlaması ve büyüklüğüne ilişkin belirsizliğin devam etmesinin ardından karışık bir seyirle haftaya başladığını söyledi. Bu hafta ABD’de açıklanacak enflasyon verileri ve Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) faiz kararı başta olmak üzere, yoğun veri gündeminin yatırımcıların odağına yerleştiğini de kaydettiler.

Arife Günü İşlemleri

Yarın Arife günü olması nedeniyle borsada işlemlerin 12.40’a kadar gerçekleştirilebileceğini belirten analistler, teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.800 seviyesinin direnç, 9.600 ve 9.500 puanın ise destek konumunda olduğunu belirttiler.

Faiz İndirimi Beklentisi ve Çin Verileri Emtiayı Destekledi:

• Fed Başkanı Jerome Powell’ın “para politikasını gevşetmek için gereken güvenden uzak olmadıklarını” söylemesi emtia fiyatlarını yukarı çekti.
• Çin’de şubatta yıllık bazda ihracat ve ithalat tahminleri aşarak emtia talebinin arttığını gösterdi.

Altın Tarihi Zirveye Çıktı:

• Altın onsu, geçen hafta 2 bin 195 dolarla rekor seviyeyi gördü ve yüzde 4,6 değer kazandı.
• Gümüş, platin ve paladyum da önemli yükselişler kaydetti.

Petrol ve Doğal Gazda Düşüş:

• Brent petrol yüzde 2, New York Ticaret Borsası’nda işlem gören doğal gaz ise yüzde 1,4 azalışla haftayı tamamladı.
• ABD’de talebin azalması ve arzın artması petrol ve doğal gaz fiyatlarını aşağı çekti.

Bakır ve Nikel Fiyatları Yükseldi:

• Bakır yüzde 0,8, nikel yüzde 2 değer kazandı.
• Çin’de bakır izabe tesislerinin üretimi azaltacağına dair haberler bakırda arz endişelerini tetikledi.
• Endonezyalı bir nikel üreticisinin Londra Metal Borsası’nda teslimat markası olma başvurusu nikel fiyatlarını yükseltti.

Tarım Ürünlerinde Karışık Görünüm:

• Buğday ve pirinç fiyatları düşerken, mısır ve soya fasulyesi fiyatları yükseldi.
• Rus buğdayının ucuz olması ve Çin’in ABD’den buğday alımlarını iptal edebileceğine dair haberler buğday fiyatlarını olumsuz etkiledi.
• Brezilya’da soya fasulyesi ihracatının artması soya fasulyesine olan talebi gösterdi.

Kakao Fiyatları Tarihi Zirvede:

• Kakao fiyatları yüzde 1,1 artarak 6 bin 677 dolarla tarihi zirveyi gördü.

Emtia piyasasında geçen hafta yaşanan ralli, Fed’in faiz indirimi beklentileri ve Çin’den gelen güçlü verilerle desteklendi. Altın ve kakao fiyatları tarihi zirveye çıkarken, petrol ve doğal gazda düşüş yaşandı. Tarım ürünlerinde ise fiyatlar karışık bir seyir izledi.