Küresel Ticaret Belirsizlikleri ve ABD Ekonomik Verileri

ABD Başkanı Donald Trump’ın 20 Ocak’ta tekrar göreve gelmesinin ardından başta yüksek tarifeler olmak üzere attığı korumacı adımlar, küresel ekonomi üzerinde temel bir belirsizlik unsuru olmayı sürdürüyor. Ülkede tarifelere ilişkin devam eden yasal süreçler, söz konusu belirsizliklerin daha da derinleşebileceğine işaret ediyor. Analistler, sık değişkenlik gösteren tarife politikalarının yanı sıra ABD ile diğer ülkeler arasında henüz tatmin edici düzeyde ticari uzlaşmaların sağlanamamış olmasının risk iştahını sınırladığını belirtiyor. Dünya genelinde devam eden ekonomik ve jeopolitik risklerin etkisiyle süregelen belirsizlikler, yatırımcıların karar alma süreçlerini zorlaştırıyor.

Trump hükümetinin ABD Uluslararası Ticaret Mahkemesinin tarifeleri engelleme kararını temyize götürmesinin ardından Federal Temyiz Mahkemesi, hükümetin bu talebini kabul ederek, söz konusu kararın geçici olarak durdurulmasına hükmetti. Öte yandan Trump, “Truth Social” sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, Çin’in kendileriyle yaptığı ticaret anlaşmasını tamamen ihlal ettiğini savundu. Tarifelerin küresel ekonomi üzerinde temel belirsizlik unsuru olmayı sürdürdüğünü ifade eden analistler, ABD yönetiminin değişkenlik gösteren tarife politikalarıyla devam eden yasal süreçlerin bu belirsizliği derinleştireceğini vurguluyor.

Makroekonomik veri tarafında ise ABD Ticaret Bakanlığı, yılın ilk çeyreğine dair Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verisine ilişkin ikinci tahminini yayımladı. Buna göre ocak-mart döneminde ülke ekonomisi, ithalattaki artış ve kamu harcamalarındaki azalmanın etkisiyle yüzde 0,2 daraldı. Geçen ay yayımlanan öncü veride, ABD ekonomisinin yüzde 0,3 küçüldüğü öngörülmüştü. ABD Merkez Bankasının (Fed) enflasyon göstergesi olarak dikkate aldığı, çekirdek kişisel tüketim harcamaları fiyat endeksi de nisanda aylık bazda yüzde 0,1, yıllık bazda yüzde 2,5 ile beklentilere paralel arttı. Bu veriler, Fed’in gelecekteki para politikası adımları için kesinlikle yol gösterici olacaktır.

New York Borsasının Seyri ve Gelecek Haftanın Gündemi

New York borsasında geçen hafta ABD’li çip üreticisi Nvidia’nın beklentilerin üzerinde gelen finansal sonuçları ve ABD’de Ticaret Mahkemesinin karşılıklılık esaslı tarifeleri geçersiz kılan kararının etkisiyle alış ağırlıklı seyir öne çıktı. Tarifelere ilişkin mahkeme kararı Temyiz Mahkemesi kararıyla durdurulmasına karşın söz konusu tarife iptal kararı, Perşembe günü ABD endekslerinin yükselmesinde etkili oldu. California merkezli çip üreticisi Nvidia’nın geliri, üç aylık dönemde yıllık bazda yüzde 69 artışla 44,1 milyar dolara ulaşarak piyasa beklentilerini aştı. Gelirini bir önceki çeyreğe göre de yüzde 12 artıran Nvidia, geçen mali yılın aynı döneminde 26 milyar dolar gelir elde etmişti. Nvidia’nın Kurucusu ve Üst Yöneticisi (CEO) Jensen Huang, finansal sonuçlara ilişkin yaptığı açıklamada, Blackwell NVL72 yapay zeka süper bilgisayarın artık tam ölçekli olarak üretimde olduğunu belirtti.

Haftalık bazda New York borsasında, S&P 500 yüzde 1,88, Nasdaq endeksi yüzde 2,01 ve Dow Jones endeksi yüzde 1,60 değer kazandı. Bu gelişmelerin ışığında ABD tahvil piyasalarında geçen hafta alıcılı seyir hakim olurken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yaklaşık 12 baz puanlık azalışla haftayı yüzde 4,40’tan kapattı. Emtia fiyatları söz konusu haber akışıyla karışık seyir izlerken, altının ons fiyatı geçen hafta yüzde 2,02 azalışla 3 bin 289 dolara, gümüşün ons fiyatı da yüzde 1,49 düşüşle 32,98 dolara geriledi. Brent petrolün varili haftayı yüzde 2,9 değer kaybıyla 62,6 seviyesinden tamamladı. Dolar endeksi ise haftalık bazda yüzde 0,2 yükselişle 99,3 seviyesinden cuma gününü tamamladı.

2 Haziran’la başlayan haftanın veri takviminde, Pazartesi imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi (PMI), ISM imalat sanayi PMI ve Fed Başkanı Jerome Powell’ın konuşması, Salı fabrika siparişleri, dayanıklı mal siparişleri ve JOLTS açık iş sayısı, Çarşamba ADP istihdam raporu, hizmet sektörü PMI, ISM hizmet sektörü PMI ve Bej Kitap Raporu, Perşembe dış ticaret dengesi ve haftalık işsizlik maaşı başvuruları, Cuma tarım dışı istihdam ve işsizlik oranı takip edilecek. Bu veriler, küresel ekonominin yönü için kesinlikle kritik sinyaller verecektir.

Avrupa ve Asya Piyasalarındaki Gelişmeler

Avrupa borsalarında geçen hafta pozitif seyir öne çıkarken, ABD yönetimi ve Avrupa Birliği (AB) arasındaki tarife müzakerelerinin akıbetine yönelik soru işaretleri güçlendi. AB Komisyonu Ticaretten Sorumlu Üyesi Maros Sefcovic, ABD Ticaret Bakanı Howard Lutnick ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada, bütün zamanını ve çabalarını ABD ile tarifeler konusunda anlaşma sağlamaya adadığını bildirdi. Öte yandan, görüşmenin ABD’de tarifeler konusunda yaşanan yasal belirsizlik ortamında gerçekleşmesi dikkat çekti. Analistler, tarifeler konusundaki belirsizliklerin ekonomi otoritelerinin işini zorlaştırdığını kaydederek, bu hafta faiz kararını açıklayacak ECB’nin politika projeksiyonlarında işini zorlaştırabileceğini söyledi.

ECB’nin şirketlerin finansmana ulaşmasını kolaylaştırmak ve maliyetlerini azaltmak için gevşemeyi sürdürmesi beklenirken, 5 Haziran’da politika kararını açıklayacak bankanın para piyasalarındaki fiyatlamalara göre 3 temel politika faizinde 25 baz puan indirime gideceği tahmin ediliyor. Gelecek hafta ECB’nin para politikası duyuru metninin yanı sıra Christine Lagarde’ın düzenleyeceği basın toplantısı da yakından takip edilecek. Geçen hafta Almanya’da DAX endeksi yüzde 1,56, Fransa’da CAC 40 endeksi yüzde 0,23, İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 0,62 ve İtalya’da MIB 30 endeksi yüzde 1,55 değer kazandı. Gelecek hafta Pazartesi bölge genelinde imalat sanayi PMI verileri, Salı Avro Bölgesi’nde öncü tüketici enflasyonu ve işsizlik oranı, Çarşamba bölge genelinde hizmet sektörü PMI, Perşembe Almanya’da fabrika siparişleri, Avro Bölgesi’nde üretici enflasyonu, ECB’nin faiz kararı ve ECB Başkanı Lagarde’ın basın toplantısı, Cuma Almanya’da sanayi üretimi, Avro Bölgesi’nde perakende satışlar ve büyüme takip edilecek.

Asya borsalarında geçen hafta karışık seyir öne çıkarken, Nvidia’nın finansal sonuçları ve tarifelere ilişkin hukuksal gelişmeleri piyasaların yönü üzerinde etkili oldu. Gelecek hafta ise Güney Kore’de yapılacak başkanlık seçimleri bölgenin odağında bulunuyor. Geçen hafta Nvidia’nın beklentileri aşan sonuçları sonrası Güney Koreli ve Japon teknoloji hisselerinde artış öne çıkarken, para politikası tarafında Güney Kore Merkez Bankası politika faiz oranını beklentilere paralel olarak 25 baz puan indirerek yüzde 2,75’ten yüzde 2,50’ye çekti. Bankadan yapılan açıklamada, faiz indirimi kararının ekonomik büyümenin önemli ölçüde azalacağı ve enflasyonun genel olarak istikrarlı kalacağı beklentilerine bağlandığı belirtilerek, iç ve dış politika ortamındaki değişikliklerin yakından izleneceği kesinlikle vurgulandı. Güney Kore’deki başkanlık seçimleri, bölgedeki siyasi ve ekonomik istikrar açısından kritik bir önem taşıyor.

Yurt İçi Piyasalar ve Enflasyon Beklentileri

Yurt içinde geçen hafta satış ağırlıklı seyir öne çıkarken, BIST 100 endeksi haftalık bazda yüzde 3,60 düşüşle 9.019,57 puandan kapandı. Yeni haftada açıklanacak enflasyon verileri yatırımcıların odağında bulunuyor. Enflasyon Beklenti Anketi’ne katılan ekonomistler, mayıs ayında Tüketici Fiyat Endeksi’nin (TÜFE) yüzde 2,10 arttığını tahmin ediyor. Mayıs ayı enflasyon beklentilerinin ortalamasına göre (yüzde 2,10), bir önceki ay yüzde 37,86 olan yıllık enflasyonun yüzde 36,17’ye ineceğini öngören ekonomistlerin 2025 sonu enflasyon beklentisi mayıs ayı itibarıyla yüzde 31,17 oldu. Bu veriler, Türkiye ekonomisinin geleceği için önemli ipuçları sunuyor ve enflasyonla mücadeledeki kararlılığın bir göstergesi olacaktır.

Öte yandan, Sermaye Piyasası Kurulunun (SPK) Cuma günü yayımlanan bültenine göre, Borsa İstanbul AŞ pay piyasalarında açığa satış işlemlerinin yasaklanmasına, halka açık ortaklıkların pay geri alımlarının kolaylaştırılmasına, kredili sermaye piyasası işlemlerinin devamı süresince öz kaynak oranının esnetilerek uygulanmasına ilişkin tedbir ve uygulamalar 4 Temmuz seans sonuna kadar uzatıldı. Dolar/TL haftayı, haftalık bazda yüzde 0,8 artışla 39,2020’den tamamladı. Gelecek hafta yurt içinde Pazartesi imalat sanayi PMI, Salı günü enflasyon, Çarşamba reel efektif döviz kuru verileri takip edilecek. Kurban Bayramı tatili sebebiyle Borsa İstanbul’da Perşembe günü yarım gün işlem gerçekleştirilecek, Cuma günü ise işlem yapılamayacaktır. Bu durum, piyasa hareketliliğini kısa süreliğine etkileyecektir.

BIST 100’deki Yükseliş ve Sektörel Hareketler

Dün satış ağırlıklı bir seyir izleyen Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi, günü yüzde 0,39 değer kaybederek 9.177,70 puandan tamamlamıştı. Ancak bugünkü açılışta BIST 100 endeksi, önceki kapanışa göre 59,46 puan ve yüzde 0,65 artışla 9.237,16 puana yükseldi. Bu yükseliş, genel piyasa atmosferindeki toparlanma sinyalini veriyor.

Sektörel bazda incelendiğinde, bankacılık endeksi yüzde 0,88, holding endeksi ise yüzde 0,43 değer kazandı. Sektör endeksleri arasında en çok kazandıran bankacılık olurken, en fazla kaybettiren sektör yüzde 0,18 ile menkul kıymet yatırım ortaklığı oldu. Bu durum, yatırımcıların bankacılık sektörüne olan güveninin arttığını ve bu alandaki potansiyeli daha fazla değerlendirdiğini gösteriyor. Bankacılık sektörü, genellikle piyasalardaki genel eğilimin bir göstergesi olarak kabul edilir ve bu yükseliş, genel piyasa beklentilerinin olumluya döndüğüne işaret ediyor.

Küresel Piyasalarda Öne Çıkan Gelişmeler ve Beklentiler

Küresel piyasalarda, ABD’li çip üretici Nvidia’nın beklentilerin üzerinde gelen finansal sonuçları teknoloji hisselerine olumlu yansıdı ve genel risk iştahını artırdı. Ayrıca, ABD’de ticaret mahkemesinin karşılıklılık esaslı tarifeleri geçersiz kılan kararı sonrasında ticaret gerilimlerinde bir miktar yumuşama beklentisi oluştu. Ancak, Elon Musk’ın, Trump yönetimindeki görevini bıraktığını duyurma kararı ve bugün ABD’de açıklanacak kritik büyüme verileri, yatırımcıların odağına yerleşti. Musk’ın kararı, özellikle teknoloji ve finans çevrelerinde farklı yorumlara neden olurken, gelecekteki işbirlikleri ve siyasi etkileşimler açısından belirsizlik yaratıyor.

Analistler, bugün yurt içinde dış ticaret dengesi ile haftalık para ve banka istatistiklerinin, yurt dışında ise ABD’de büyüme, çekirdek PCE fiyat endeksi ve haftalık işsizlik maaşı başvurularının takip edileceğini belirtti. Bu veriler, küresel ekonominin gidişatına dair önemli ipuçları sunacak ve merkez bankalarının gelecekteki para politikası kararları üzerinde belirleyici rol oynayacak. Teknik açıdan BIST 100 endeksinde 9.300 ve 9.400 puanın direnç, 9.200 ve 9.100 seviyelerinin destek konumunda olduğunu kesinlikle kaydetti. Bu teknik seviyeler, yatırımcılar için kısa vadeli alım-satım stratejilerinde önemli referans noktaları oluşturuyor.

Ticaret Gerilimleri ve Fed’in Faiz Kararları: Küresel Risk Faktörleri

ABD Başkanı Donald Trump’ın hafta sonu, 1 Haziran’dan itibaren Avrupa Birliği’ne (AB) doğrudan yüzde 50 tarife uygulanmasına yönelik kararın 9 Temmuz’a ertelendiğini duyurması, piyasalarda sınırlı bir rahatlama yarattı. Ancak son haftalarda sık değişen tarife söylemleri, ekonomik aktivitenin uzun vadede yavaşlama eğilimine gireceğine yönelik endişeleri ortadan kaldırmıyor. Küresel ve bölgesel ekonomi toplantılarında “belirsizlik” temasının sıkça kullanılması, yatırımcıların karar alma ve stratejilerini belirleme süreçlerinde temkinli bir duruş sergilemelerine neden oluyor.

Analistler, bu hafta açıklanacak büyüme verileri ve ABD Merkez Bankası (Fed) Federal Açık Piyasa Komitesi’nin (FOMC) toplantı tutanaklarından alınacak sinyallerin ABD ekonomisindeki gidişat hakkında daha fazla bilgi vereceğini belirtiyor. Tarifeler kaynaklı yavaşlaması beklenen büyüme, ülkedeki ana ekonomik risklerden biri olarak kabul ediliyor. Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller’ın yıl sonuna doğru faiz indirimi ihtimalini dışlamaması, piyasalarda belirli bir beklenti oluştururken, Chicago Fed Başkanı Austan Goolsbee’nin kısa vadede faiz indirimi çıtasının yüksek olduğunu ifade etmesi, faiz politikalarına yönelik karışık sinyaller veriyor. St. Louis Fed Başkanı Alberto Musalem ise enflasyon beklentilerindeki yükselişin istikrarı tehdit edebileceğini dile getirerek, Fed’in ihtiyatlı duruşunu destekliyor. Bu çelişkili açıklamalar, küresel ekonominin yönü hakkında net bir tablo çizilmesini zorlaştırıyor.

Emtia Piyasalarındaki Dalgalanmalar: Platin ve Petrol Örnekleri

Dün New York Borsası’nda Anma Günü dolayısıyla işlemler gerçekleşmezken, ABD’de endeks vadeli kontratlar yeni güne pozitif bir seyirle başladı. Trump’ın AB’ye yönelik tarifesini erteleme kararı sonrasında düşüş eğiliminde hareket eden altının ons fiyatı düşüşünü ikinci işlem gününe taşıyarak yüzde 0,6 düşüşle 3 bin 320 dolardan işlem görüyor. ABD tahvil piyasalarında da alış ağırlıklı bir seyir izlenirken, ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,49 seviyesine geriledi. Dolar endeksi ise yeni güne yüzde 0,3 yükselişle 99,1 seviyesinden başladı.

Brent petrolün varil fiyatı ise düşüşünü ikinci işlem gününe taşıyarak yüzde 0,7 düşüşle 63,8 dolardan alıcı buluyor. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubunun 31 Mayıs’a çekilen toplantısı öncesinde petrol piyasalarında arz fazlasına ilişkin endişeler canlılığını koruyor. Söz konusu toplantıda üreticilerin yeni bir üretim artışını masaya yatırabileceği beklentileri fiyatlamalar üzerinde etkili oluyor.

Avrupa borsalarında ABD tarafından gelen tarife erteleme kararı sonrasında risk iştahı artarken, dün bölge borsaları cuma günkü kayıplarını geri aldı. Analistler, AB’nin en büyük ticaret ortağı olan ABD ile ticaret konusunda uzlaşı yanlısı olduğunu kaydederek, imalat sanayi aktivitesindeki düşüşün etkisiyle giderek kırılganlaşan ekonomik büyümenin istikrarı için yetkililerin agresif ticaret politikalarından uzak durduğunu ifade etti. Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) parasal gevşemesine karşın hem şirket aktivitelerinde hem de büyüme tarafında önemli iyileşmelerin olmamasının risk unsurlarından biri olduğunu vurgulayan analistler, gelecek dönemde de ECB’nin finansmana erişimi kolaylaştırmak için faiz indirmeye devam etmesinin beklendiğini söyledi. Öte yandan, bölgede ECB Başkanı Christine Lagarde’ın açıklamaları da takip ediliyor. Lagarde mevcut dünya düzeninin temellerinden sarsılmakta olduğunu ve değişen manzaranın euronun daha büyük bir uluslararası rol oynamasına kapı açabileceğini söyledi. Euronun daha büyük bir rol üstlenmesi için fırsatlar gördüğünü ifade eden Lagarde, bunun için Avrupa’nın daha derin ve daha likit bir sermaye piyasasına ihtiyacı olduğunu belirtti. Dün Almanya’da DAX 40 yüzde 1,68, İtalya’da FTSE MIB 30 endeksi yüzde 1,30 ve Fransa’da CAC 40 endeksi ise yüzde 1,21 değer kazandı. Bölgede endeks vadeli kontratlar yeni güne karışık başladı.

Asya tarafında negatif bir seyir öne çıkarken, Japonya Merkez Bankası (BoJ) Başkanı Kazuo Ueda gıda fiyatlarındaki artışın enflasyonu yukarı çekmesi durumunda para politikasında düzenlemeye gideceklerini ifade etti. Enflasyon beklentilerinin yüzde 1,5 ile yüzde 2 arasında seyrettiğini ve bunun son 30 yılın en yüksek seviyesi olduğunu aktaran Ueda, özellikle pirinç fiyatında yüzde 90’lık bir artış olmak üzere gıda fiyatlarında yeniden yaşanan yükselişin temel enflasyonu da yukarı çektiğini söyledi. Bugün açıklanan verilere göre Çin’de nisan ayına ilişkin sanayi karları yüzde 3 artışla güçlenmeyi sürdürdü. Sanayi karları ocak-nisan döneminde ise yıllık bazda yüzde 1,4 yükseliş kaydetti. Analistler, açıklanan sanayi karlarının ABD ve Çin arasındaki ticaret restleşmelerine ve belirsizlik ortamına karşın Çin hükümetinin son dönemde izlediği teşvik politikalarının ekonomiyi desteklediğine ilişkin iyimserlikleri beslediğini kaydetti. Bu gelişmelerle, kapanışa yakın Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,1 ve Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 0,6, Çin’de Şanghay bileşik endeksi yüzde 0,3 ve Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 0,2 geriledi.