Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır’ın açıklamaları, Türkiye otomotiv sektöründe yeni yatırımlara yönelik teşvik ve desteklerin 2025 yılında da hız kesmeden devam edeceğini müjdeliyor. Türk otomotiv sanayisinin mevcut gücü, ihracat hacmi, istihdam katkısı ve küresel arenadaki konumu göz önüne alındığında, bu desteklerin sektörün geleceği için kritik öneme sahip olduğu açıkça görülüyor. Küresel markaların Türkiye’ye olan ilgisi ve yatırımları artarak devam ederken, yerli ve milli otomobil projesi Togg’un başarısı da sektöre yeni bir ivme kazandırıyor. Elektrikli araçlar, hidrojen yakıtlı araçlar ve batarya üretimi gibi alanlara odaklanan yeni teşvik programları, Türkiye’nin otomotiv sektöründe küresel bir oyuncu olma hedefini destekliyor. Bu yazıda, Bakan Kacır’ın açıklamalarının detaylarını, mevcut teşvik mekanizmalarını, Togg’un sektöre etkisini, elektrikli araçlara yönelik stratejileri ve bu desteklerin Türkiye ekonomisi için ne anlama geldiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Türk Otomotiv Sanayisinin Gücü ve Küresel İlgi: Yatırımlar ve AR-GE Odaklı Büyüme

Bakan Kacır, Türk otomotiv sanayisinin 2 milyonun üzerinde kurulu kapasitesi, 37,2 milyar dolarlık ihracat hacmi, 550 bin kişiyi aşan istihdam katkısı ve dünyanın en büyük 13’üncü üreticisi olmasıyla ülke ekonomisinin lokomotif sanayi kollarından biri olduğunu vurguluyor. Küresel markaların 2000 yılından bu yana Türk otomotiv endüstrisine toplam 18 milyar dolar yatırım yaptığı ve en büyük 100 küresel tedarikçiden 30’dan fazlasının Türkiye’de üretim tesisi açtığı belirtiliyor. Bakanlıkça akredite edilen otomotiv üreticileri ve tedarikçilerine ait AR-GE ve tasarım merkezi sayısının 162’ye ulaşması, sektörün teknoloji ve inovasyona verdiği önemi gösteriyor. Türkiye’de araç üretiminin 2002 yılında 300 binlerdeyken, 2023 yılında 1,4 milyonun üzerine çıkarak yaklaşık 5 kat artması, sektörün kaydettiği önemli büyümeyi ortaya koyuyor. Bu artış, söz konusu dönemde %7’lik yıllık bileşik büyüme oranının gerçekleştiğine işaret ediyor. Bu veriler, Türk otomotiv sanayisinin ne kadar güçlü bir altyapıya sahip olduğunu ve küresel rekabette önemli bir oyuncu olduğunu kanıtlıyor.

Togg’un Sektöre Etkisi ve Elektrikli Araçlara Yönelik Stratejiler: Yerli Üretim ve Küresel Rekabet

Yerli ve milli, doğuştan elektrikli araç Togg’un piyasaya sürülmesi, Türk otomotiv sektöründe yeni bir dönemin başlangıcı olarak kabul ediliyor. Togg vasıtasıyla elektrikli araç ve sürücüsüz mobilite ekosistemine dönüşüm bağlamında küresel ölçekte iddialı bir giriş yapılmış ve 1,5 yılda 45 bin Togg’un sahipleriyle buluşturulması önemli bir başarı olarak görülüyor. Elektrikli otomobillere ve yeni teknolojilere yönelik kararlılık, Ford, Toyota, Renault gibi birçok küresel markanın yeni nesil araç üretimlerini Türkiye’ye taşımasına vesile olmuştur. Halihazırda ülkemizde otomobil üretimi yapan 13 markadan 8’inin küresel markalar olması, Türkiye’nin otomotiv sektöründeki cazibesini gösteriyor. Bakan Kacır, bu markaların desteklenmesine ve özellikle yeni teknoloji yatırımlarını Türkiye’de gerçekleştirmelerini teşvik etmeye devam edeceklerini belirtiyor. Bu strateji, Türkiye’nin elektrikli araç üretiminde küresel bir merkez haline gelmesi hedefini destekliyor.

Yatırım Teşvik Mekanizmaları ve HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı: Geniş Kapsamlı Destekler

Bakan Kacır, otomotiv sektörü de dahil olmak üzere yüksek teknolojiye haiz, yenilikçi ve katma değeri yüksek sektörlerde yatırım ortamını destekleyerek Türkiye’yi bölgesel bir üretim üssü haline getirebilmek amacıyla Bakanlık olarak yatırım teşvik uygulamaları yürütüldüğünü hatırlatıyor. Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ve ilgili tebliğ çerçevesinde yatırım projelerine geniş bir yelpazede destekler sağlanıyor. Bu destekler arasında gümrük vergisi muafiyeti, katma değer vergisi istisnası, vergi indirimi, sigorta primi işveren hissesi desteği, yatırım yeri tahsisi, faiz veya kar payı desteği, gelir vergisi stopajı desteği ve sigorta primi desteği gibi çeşitli imkanlar bulunuyor. 20 Haziran 2012’den günümüze kadar otomotiv ana sanayisi ile yan sanayisine yönelik yatırımlar için yatırımcıların Bakanlığa yaptığı başvurular sonucunda 2 bin 588 Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş ve bu belgeler kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı 878,9 milyar lira, öngörülen istihdam sayısı ise 105 bin 481 kişi olmuştur. Bu rakamlar, devletin otomotiv sektörüne verdiği önemi ve sağladığı desteklerin boyutunu açıkça gösteriyor. Elektrikli araçlar, hidrojen yakıtlı araçlar ve batarya üretimi, Türkiye tarihinin en büyük yatırım destek programı olan HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı kapsamında açıklanan çağrılar vasıtasıyla da desteklenecektir. Burada yatırımcılara pazar geliştirme destekleri, yatırım yeri imkanları, uygun finansman koşulları ve en üst düzey kamu destekleri sağlanacaktır.

Hedef: Yılda En Az 1 Milyon Elektrikli Araç Üretimi: HIT-Mobilite Çağrısı ve Batarya Yatırımları

Bakan Kacır, HIT-Mobilite çağrısıyla Türkiye’nin otomotiv sanayisindeki gücünün elektrikli araç üretimi alanında artırılmasının amaçlandığını ve toplam 5 milyar dolarlık destek bütçesiyle yılda en az 1 milyon adet elektrikli araçlık üretim kapasitesine ulaşılmasının hedeflendiğini belirtiyor. Çağrı kapsamında yıllık asgari 150 bin elektrikli araç üretimi kapasitesi sağlayacak yüksek yerli katkı oranına sahip, AR-GE merkezi kurulumunu da içeren yeni yatırımlar desteklenecektir. Elektrikli Araçlar Çağrısı ile otomotiv sektörü tedarik zinciriyle birlikte geleceğe hazırlanacak, Batarya Çağrısı çerçevesinde ise 2030 yılına kadar 80 Gwh büyüklüğünde kapasite inşa edilecektir. Bu hedefler, Türkiye’nin elektrikli araç teknolojilerinde küresel bir lider olma vizyonunu ortaya koyuyor.

Türkiye, otomotiv sektöründe yeni yatırımlara yönelik teşvik ve desteklerle önemli adımlar atıyor. Mevcut sanayi gücü, küresel markaların ilgisi, Togg’un başarısı ve elektrikli araçlara yönelik stratejiler, Türkiye’nin otomotiv sektöründe küresel bir oyuncu olma hedefini destekliyor. Devletin sağladığı geniş kapsamlı teşvikler ve HIT-30 Yüksek Teknoloji Yatırım Programı gibi inisiyatifler, sektörün büyümesini ve rekabet gücünü artırmaya devam edecektir. Bu gelişmeler, Türkiye ekonomisi için önemli fırsatlar sunarken, istihdamın artmasına, ihracatın yükselmesine ve teknolojik gelişimin hızlanmasına katkıda bulunacaktır.

Bolat, küresel ekonominin 2023 yılında zorlu bir dönemden geçtiğini belirterek, “Dünya ticaretinde 2023’ün ocak-eylül döneminde 2022 yılının aynı dönemine kıyasla yüzde 5,6 gerileme söz konusudur. Küresel mal ithalatı da yüzde 6,2 oranında geriledi.” dedi.

Türkiye ekonomisinin bu zorlu koşullara rağmen büyümeye devam ettiğini vurgulayan Bolat, şunları söyledi:

“Türkiye’nin ihracatı 2023’ün 3. çeyreğinde yüzde 5,9 arttı ve 9 ayı ortalama yüzde 4,7 büyümeyle geçirdik. Bu şu anlama geliyor. Son 13 çeyrekte Türkiye ekonomisi büyümeye devam etti. Almanya’nın yüzde 0,6 küçüldüğü, Avro bölgesinin yüzde 0,5’larda büyüdüğü bir tabloda bizim Türkiye olarak yüzde 4,7 olarak büyümemiz sevindirici.”

Bolat, Türkiye’nin G20 ülkeleri arasında ikinci sırada yer aldığını belirterek, “9 ay sonu itibariyle yıllıklandırılmış anlamda milli gelir rakamımız 1 trilyon 75 milyar doları aştı. İnşallah 1 Mart’ta TÜİK büyüme rakamlarını açıkladığında 1 trilyon 100 milyar doları aştığımızı görmeyi ümit ediyoruz.” dedi.

Bolat, Türkiye’nin turizm ve otomotiv sektörlerinde de önemli başarılar elde ettiğini belirterek, şunları söyledi:

“2023’te 55 milyon turist sayısı ile dünyada 4. büyük ülke konumunda tamamladık. Turizm gelirleri olarak ilk 9 ayda 41,4 milyar dolar ile yılı da 50 milyar dolar turizm geliriyle kapatıp dünyada 7. sırayı elde etmiş olacaktık. Otomotiv sektörümüz Cumhuriyet tarihinin en yüksek üretim ve iç pazar satış rakamını ve ihracat satış rakamını kırdı. 1,5 milyon araç üretimi, 35 milyar dolarlık ihracat ve 1 milyon 256 bin ticari araç iç pazar satışıyla Cumhuriyet tarihinin rekorlarını parçaladı. Dünyada 13. sıradayız. Avrupa’da 4. sıradayız.”

Bolat, konuşmasını şu sözlerle tamamladı:

“Türkiye 2002’de küresel ticaretten yüzde 0,55 pay alırken 2022 yılı sonunda yüzde 1,02 yükseltti. 2023’ün 9. ayını tamamlarken yüzde 1,06’ya yükseldik. Hedefimiz 2028’de yüzde 1,30’a yükselmek.

Türkiye’nin ihracatı 1923 yılında 50 milyon dolarken 2023 itibariyle 256 milyar dolarlık ihracata ulaştı. Bu sabah aldığımız veriye göre bu yılın ilk 19 gününde 256 milyar doların üzerine çıktık yıllık bazda. Orta Vadeli Program’daki (OVP) 255 milyar dolar hedefimizi geride bıraktık. Bunun yanında hep birlikte 267 milyar dolara ulaşacağız. İnşallah yüzde 4,5-5 civarında ihracatımızda artışı sağladığımız taktirde 267 milyar dolar mal ihracat hedefimizi geçeceğiz. 2025’te 287 milyar dolar ve 2026’da 302 milyar dolar hedeflerimizi yakalayacağız.”