Türkiye ekonomisi, son dönemde atılan adımlarla birlikte önemli bir dönüşüm sürecine girmiş bulunuyor. Ekonomi yönetiminin kararlı duruşu, Orta Vadeli Program (OVP) hedeflerine bağlılığı ve uluslararası arenada artan güven, Türk Lirası (TL) varlıklara olan ilgiyi gözle görülür şekilde artırıyor. Kredi derecelendirme kuruluşlarından gelen olumlu sinyaller, risk primindeki düşüş, fonlama maliyetlerindeki iyileşme, tahvil stoklarındaki artış ve Borsa İstanbul’daki rekor serisi, bu olumlu tablonun somut göstergeleri olarak karşımıza çıkıyor. Bu yazı, TL varlıklardaki bu “bahar havası”nın nedenlerini, göstergelerini, etkilerini ve geleceğe yönelik beklentileri detaylı bir şekilde inceleyecektir.

Olumlu Göstergeler ve Artan Yatırımcı İlgisi: Güven Ortamının Tesisi

Türkiye ekonomisine ilişkin belirsizliklerin azalmasıyla birlikte, TL varlıklara olan ilgi hızla artıyor. Bu artışın arkasında yatan temel faktörler şunlardır:

• Kredi Derecelendirme Kuruluşlarından Olumlu Sinyaller: Standard & Poor’s (S&P) ve Fitch Ratings gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin kredi notunu yükseltmesi ve Moody’s’in not görünümünü pozitife çevirmesi, uluslararası yatırımcıların Türkiye ekonomisine olan güvenini artırmıştır. Bu olumlu değerlendirmeler, TL varlıklara olan talebi desteklemektedir.
• Risk Priminde Düşüş: TL varlıklara olan uluslararası yatırımcı ilgisini yansıtan 5 yıllık kredi risk primi (CDS), Şubat 2021’den bu yana en düşük seviyelerine gerilemiştir. Bu düşüş, Türkiye’nin risk algısının azaldığını ve yatırımcılar için daha cazip bir hale geldiğini göstermektedir.
• Fonlama Maliyetlerinde İyileşme: Risk primindeki düşüşle birlikte, Türkiye’nin dış borçlanma maliyetlerinde de önemli bir iyileşme yaşanmaktadır. Bu durum, Türkiye’nin dış finansmana erişimini kolaylaştırmakta ve ekonomik istikrarı desteklemektedir.
• Tahvil Stoklarında Artış: Yurt dışında yerleşik kişilerin Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) stokunda önemli bir artış yaşanmıştır. Bu artış, yabancı yatırımcıların TL cinsi tahvillere olan ilgisinin arttığını göstermektedir.
• Borsa İstanbul’da Rekor Serisi: BIST 100 endeksi, rekorlar kırmaya devam etmektedir. Yılbaşından bu yana önemli bir yükseliş gösteren endeks, dünya genelinde en iyi performans sergileyen endeksler arasında yer almaktadır. Bu durum, yerli ve yabancı yatırımcıların Türk hisse senetlerine olan ilgisinin arttığını göstermektedir.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in de belirttiği gibi, Türkiye ekonomisine yönelik artan güven ve öngörülebilirlik, dış finansman sağlamayı olumlu etkilemektedir. 2023 yılının ilk 5 ayında net portföy çıkışı yaşanırken, sonraki dönemde önemli bir net portföy girişi gerçekleşmiştir. Bu dönüşüm, Türkiye ekonomisine olan güvenin yeniden tesis edildiğinin açık bir göstergesidir.

Ekonomik Göstergelerdeki İyileşme ve Gelecek Beklentileri: Sürdürülebilir Büyüme Hedefi

TL varlıklara olan ilginin artmasının yanı sıra, Türkiye ekonomisinde de önemli iyileşmeler gözlenmektedir:

• Enflasyonda Düşüş Beklentisi: Ekonomi yönetiminin attığı adımlarda dezenflasyonun tesis edilmesine yönelik kararlılık dikkat çekmektedir. Enflasyonda kalıcı bir yavaşlamanın sağlanması, ekonomik istikrarın sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir.
• Cari Açıkta İyileşme: Dış ticaret verilerindeki iyileşme ve turizm gelirlerindeki artış, cari dengeye olumlu etki etmektedir. Cari açıktaki düşüş, Türkiye ekonomisinin dış kırılganlıklarını azaltmaktadır.

Bu olumlu gelişmeler, Türkiye ekonomisinin daha sürdürülebilir bir büyüme patikasına girmesi için önemli bir zemin oluşturmaktadır. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının da belirttiği gibi, enflasyonda kalıcı yavaşlamanın sağlanabilmesi ve cari açıkta düşüşün gerçekleşmesi durumunda, Türkiye’nin kredi notunda daha fazla artış yaşanması beklenmektedir. Bu durum, Türkiye’ye daha fazla yabancı yatırım çekilmesine ve ekonomik büyümenin desteklenmesine katkı sağlayacaktır.

Türk Lirası varlıklarda gözlenen “bahar havası”, ekonomi yönetiminin kararlı adımları, uluslararası arenada artan güven ve ekonomik göstergelerdeki iyileşme ile desteklenmektedir. Kredi derecelendirme kuruluşlarından gelen olumlu sinyaller, risk primindeki düşüş, fonlama maliyetlerindeki iyileşme, tahvil stoklarındaki artış ve Borsa İstanbul’daki rekor serisi, bu olumlu tablonun somut göstergeleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu gelişmeler, Türkiye ekonomisinin daha istikrarlı ve sürdürülebilir bir büyüme yoluna girdiğini göstermektedir. Bu olumlu ivmenin devam etmesi, Türkiye’nin uluslararası arenada ekonomik itibarının daha da artmasına ve daha fazla yabancı yatırım çekmesine katkı sağlayacaktır. Bu durum, Türkiye’nin ekonomik geleceği için umut verici bir tablo çizmektedir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) açıkladığı verilere göre, Türk Lirası’nın reel değeri Mart 2021’den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Temmuz 2024 itibarıyla reel efektif döviz kuru endeksi, TÜFE bazında 62,90 olarak gerçekleşti. Bu durum, Türk Lirası’nın diğer para birimlerine karşı değer kazanmaya devam ettiğini gösteriyor.

Yıllık Değerlenme Rekoru

Geçen yılın aynı dönemine göre TÜFE bazında %14,14 oranında artış gösteren Türk Lirası, yaklaşık son 5 yılın en güçlü yıllık değerlenmesini yaşadı. Bu durum, Türkiye ekonomisinin dış şoklara karşı daha dirençli hale geldiğini ve yatırımcı güveninin arttığını gösteriyor olabilir.

Reel Efektif Döviz Kuru Nedir?

Reel efektif döviz kuru, bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimlerine göre satın alma gücünü gösteren bir ekonomik göstergedir. Bu gösterge, hem enflasyon oranını hem de nominal döviz kurunu dikkate alır. Reel efektif döviz kurunun artması, bir ülkenin ürün ve hizmetlerinin diğer ülkelerdeki ürün ve hizmetlere göre daha ucuz hale geldiği anlamına gelir.

Neden TL Güçleniyor?

Türk Lirası’nın güçlenmesinin birçok nedeni olabilir. Bunlar arasında;

• Merkez Bankası’nın sıkı para politikası: Merkez Bankası’nın faiz oranlarını artırarak enflasyonu kontrol altına alma çabaları, Türk Lirası’na olan talebi artırmıştır.
• Yabancı yatırımcı ilgisinin artması: Türkiye ekonomisine olan güvenin artmasıyla birlikte yabancı yatırımcılar Türk Lirası varlıklarına yönelmiştir.
• İhracatın artması: İhracatın artması, ülkeye döviz girişi sağlayarak Türk Lirası’nı desteklemiştir.

TL’nin Güçlenmesinin Etkileri

Türk Lirası’nın güçlenmesi, hem olumlu hem de olumsuz etkiler yaratabilir.

• Olumlu Etkiler:
  • Enflasyonun düşürülmesine katkı sağlar.
  • İthalatın ucuzlamasına ve rekabet gücünün artmasına yardımcı olur.
  • Yabancı yatırımcıları çeker.
• Olumsuz Etkiler:
  • İhracatçıları zorlayabilir.
  • Bazı sektörlerde istihdamı olumsuz etkileyebilir.

Türk Lirası’nın reel değerindeki artış, Türkiye ekonomisi için önemli bir gelişme. Ancak bu durumun kalıcı olması için sürdürülebilir büyüme ve makroekonomik istikrarın sağlanması gerekmektedir.

Anahtar Noktalar:

• Ekonomi yönetiminin atılımları ve Orta Vadeli Program’a (OVP) bağlılık, belirsizlikleri azaltarak TL varlıklara olan ilgiyi artırıyor.
• Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin notunu yükseltmesi ve Moody’s’in de not görünümünü “pozitif”e çevirmesi, yatırımcıları cezbediyor.
• TL varlıklara olan talep, tahvil stokunda artışa ve Borsa İstanbul’da rekorlara yol açıyor.
• Risk primi 3 yıldan daha uzun sürenin altına inerek 279,3 baz puana geriliyor.
• Enflasyonda kalıcı bir düşüş ve cari açığın azalması, Moody’s’in not artışı öngörüsünü güçlendiriyor.

Yatırımcı Güveni Artıyor

Ekonomi yönetiminin dezenflasyonu hedefleyen adımları ve OVP’ye olan bağlılığı, Türkiye ekonomisine olan güveni artırıyor. Bu durum da yerli ve yabancı yatırımcıların TL varlıklara olan ilgisini ve talebini tetikliyor.

Kredi Notu Artışı ve Moody’s’in Olumlu Görünümü

Standard & Poor’s (S&P) ve Fitch Ratings gibi uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının Türkiye’nin kredi notunu yükseltmesi ve Moody’s’in de not görünümünü “pozitif”e çevirmesi, yatırımcılar için önemli bir sinyal oluşturuyor. Bu durum, Türkiye’nin risk algısının azaldığını ve yatırım için daha cazip bir ortam sunduğunu gösteriyor.

Tahvil Stoku ve Borsa İstanbul’da Artış

TL varlıklara olan artan talep, tahvil stokunda 2022’den bu yana en yüksek seviyeye çıkışa ve Borsa İstanbul’da rekorlara yol açıyor. Bu durum, yatırımcıların Türkiye ekonomisine olan güveninin ve geleceğe yönelik iyimser bakış açısının bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Risk Primi Düşüşte

TL varlıklara olan ilginin ve yatırımcı güveninin artması, risk primini de olumlu yönde etkiliyor. 5 yıllık kredi risk primi (CDS), 3 yıldan daha uzun sürenin altına inerek 279,3 baz puana geriliyor. Bu durum, Türkiye’nin borçlanma maliyetinin düştüğünü ve yatırımcılar için daha cazip hale geldiğini gösteriyor.

Moody’s’ten Not Artışı Bekleniyor

Analistler, gelecek dönemde enflasyonda kalıcı bir düşüş ve cari açığın azalması durumunda Moody’s’in 19 Temmuz’daki Türkiye değerlendirmesinde not artışı yapabileceğini öngörüyor. Bu durum, TL varlıklara olan ilgiyi daha da artırabilir ve yatırımları teşvik edebilir.

Son dönemde Türk Lirası varlıklara olan artan ilgi ve talep, Türkiye ekonomisinin güçlendiğinin ve yatırımcı güveninin arttığının önemli bir göstergesidir. Ekonomi yönetiminin atılımları, kredi derecelendirme kuruluşlarının olumlu sinyalleri ve risk primindeki düşüş, yatırımcılar için cazip bir ortam oluşturuyor. Gelecekte enflasyonda kalıcı bir düşüş ve cari açığın azalması durumunda, Türkiye ekonomisinin daha da güçlenmesi ve yatırımların artması bekleniyor.

Kur Korumalı Mevduat (KKM)

KKM için uygulanan zorunlu karşılık oranları 6 aya kadar vadelide 5 puan artırıldı ve yüzde 30’a çıktı. 1 yıl ve 1 yıldan daha uzun vadeli olan KKM zorunlu karşılığı da yüzde 5’ten yüzde 10’a çıktı. Bu değişiklik, KKM’nin maliyetini artırarak Türk Lirası mevduatlarına göre daha az cazip hale getirmeyi amaçlıyor.

Döviz Mevduatları

Yabancı para cinsinden mevduat/katılım fonu için zorunlu karşılık oranları tüm vadelerde 1 puan artış gösterdi. Bu değişiklik, döviz mevduatlarının maliyetini artırarak Türk Lirası mevduatlarına göre daha az cazip hale getirmeyi amaçlıyor.

Ayrıca, Türk Lirası’nın desteklenmesi ve Türk Lirası mevduata geçişi teşvik etmek için TL cinsinden tesis edilmek üzere tüm vadelerde döviz mevduatlarına yüzde 4 ilave zorunlu karşılık getirildi. Bu değişiklik, bankaların döviz mevduatlarından Türk Lirası mevduatlarına geçişi hızlandırmasını teşvik ediyor.

TCMB’nin zorunlu karşılıklarda yaptığı değişiklik, Türk Lirası’nın desteklenmesini ve döviz mevduatından Türk Lirası mevduatına geçişi teşvik etmek için önemli bir adım. Bu değişiklik, Türk Lirası’nın değer kazanmasına ve enflasyonun düşürülmesine yardımcı olabilir.

JPMorgan’ın değerlendirmesi

ABD merkezli finans kuruluşu JPMorgan, Türk Lirası’nın ucuz olduğunu ve ilave devalüasyona gerek olmadığını açıkladı. Bankanın analisti Anezka Christovova, 5 Ekim tarihli raporunda, Türk lirası tahvil pozisyonunun “piyasaya paralel getiri”, Türk lirası pozisyonunun ise “piyasa üzeri getiri” düzeyinde olduğunu belirtti.

Christovova, raporunda şu değerlendirmeleri yaptı:

• Dövizdeki daha fazla zayıflamanın şu anda enflasyon görünümü açısından yararlı olmayacağı,
• Ucuz değerlemeler göz önüne alındığında rekabet edebilirliğin pek endişe yaratmaması gerektiği,
• Sağlanan sıkılaştırmanın yetkililerin döviz rezervlerini yeniden inşa ederken TL’yi sabit tutabileceklerini göstermesi.

Değerlemelerin ucuzluğu

Christovova, Türk lirasının piyasalara göre daha ucuz olduğunu belirterek, “Türk lirası tahvillerin adil değerini yüzde 35,7 civarında görüyoruz” dedi.

Dolar/TL’nin ara ara yükseliş eğilimi

Christovova, son dönemde Dolar/TL’nin ara ara yükseliş eğilimi gösterdiğini belirterek, bunun muhtemelen TL’nin geniş gelişen piyasalardaki döviz koşullarını yansıttığını ve TL’deki değer kaybının hızının eurodaki düşüşle tamamen paralel gitmesi yönündeki bir isteği yansıttığını söyledi.

JPMorgan’ın değerlendirmesi, Türk Lirası’nın ucuzluğunun devam edeceği beklentisini güçlendiriyor. Bu durum, Türk ekonomisi için önemli bir fırsat sunuyor. Türk ihracatçıları, ucuz kurdan yararlanarak uluslararası rekabet gücünü artırabilir.